“Cevizin gölgesinde yatılmaz veya uyulmaz, çünkü kötü ruhlar burada dinlenir ve insan kötü hastalığa yakalanır“ der büyüklerimiz. Hele hele geceleri, peri kızların ve yehudaların toplandığı sıralarda oraya gitmek tehlikeli. Bu inancın, çevizin altında başka hiçbir bitkinin büyümemesinden kaynaklanıyor.

Gerçek aslında neyi gösteriyor. Cevizlerin altında juglon maddesi birikiyor ve bu madde diğer bitkiler için zehirlidir. Yağmurlar bu maddeyi yapraklardan yıkayınca, madde toprağakarışıyor ve çeviz ağacının altında geri kalan tüm bitkilerin büyümesini etkiliyor. Ceviz yaprağının şöyle mucizevi bir gücü var, ineği boğadan, kadını erkekten ve genç kızı ejderhadan ayırmak. Bir inanca göre, çevizi diken kişi ölüyor, çevizin gövdesinin ensesi kadar geniş olduğunda. Işte bundan dolayı gövdesine bir kasnak konuyor, ki ağaç kasnak kadar geniş olsun da, onu diken kişi ölmesin diye. Veya söz konusu kişi, kuşağını daire şeklinde yere seriyor ve ortasına bir delik açıyor. Başka bir geleneğe göre, Bıdni veçer (Noel arifesi akşamı) sofrada çeviz yoksa, sofra tütsenmiyor. Cevizlere göre, yeni yılı tahminleri yapılıyor. Aynı zamanda Noel’de ev ev gezen Koledari ve Yeni yılın ilk gününde kızılcık sopasıyla sağlık dileyen Survakarilere muhakkak çeviz verilir.

Ceviz yaprakları ise ejderha ve peri kızlarını kovuyor. Rusalya pazarı (Peri pazarı) olarak bilinen günde kızlar ve çiçeği burnında gelinler koynunda ceviz yaprağı taşıyor. Batı Trakya’da genelde Dünyanın büyük bir ceviz ağacı olduğuna inanılır. Kış aylarında Güneşin cevizin köklerinde gizlendiğini ve ondan kışın soğuk olduğu inancı yaygındır. Aslında bu inancından yola çıkarak cevizin bu dünya ile öteki dünya arasında giden yolu da temsil ettiğini de belirtmeden geçemeyeceğiz. Halk inançlarına göre, öteki dünyada ölülerin ruhları rahat yatsın diye, kadınlar ceviz yaprağı toplayarak, mezarların üzerine koyuyorlar.

Ceviz günlük hayatta ve tıpta geniş yer alıyor. Mesela kerestesinden güzel mobilyalar yapılıyor. Ceviz farklı eşyaların yapımında da kullanılır. Bu arada söylemeden geçemeyeceğiz. Ceviz yaprakları giysileri güveden korur. Ayrıca yeni doğan bebeğin yıkanacağı suya da ceviz yaprağı konur, eklemleri sağlamlaştırmak amacıyla. Halk hekimliğinde ise ceviz bal ve sarımsak ile birlikre farklı karışımlarda yer alır. Boğaz ağrısı için küçük yeşil cevizlerin kaynatıldı kür iyi gelir. Bu arada ülkemizde yeşil küçük cevizlerden yapılan tatlılar da revaçta.

Yazı: Albena Bezovska

Çeviri: Şevkiye Çakır