Yatırım olmadan ekonomik büyüme olamaz, gelirler artamaz, yaşam standartı yükselemez. Dünyanın bütün devletlerinde ekonomik politika için geçerli bu tez vardır. Her hükümet daha fazla yatırım celbetmek için elinden geleni yapıyor, daha fazla sermaye, vergi kolaylıkları ve benzeri imtiyazları da ortaya atıyor.

Bulgaristan’da bu günlerde istatistikler açıklandı ve geçen yıla kıyasla yabancı yatırımların %40 artığı ortaya çıktı. Büyüme gerçekten çok göze çarpıyor. Aslında rakamların mütevazi olmasına karşın, ilgi yüksek. Yabancı yatırımlar rakam olarak bir milyar euro civarında. Böyle az bir yatırım parasıyla, ekonomiye gerçek etki göstermesi beklenilemez, en fazla birkaç yüz kişiye istihdam sağlanabilir.

Yabancı yatırımcıların ilgisinin azalma sebeplerini değerlendirme sırası değil. Ancak yine bu günlerde anons edilen bazı rakamlar başka düşünceleri öne sürüyor- iç tüketim ve yerel yatırımları gündeme getiriyor. Bazı ekonomi uzmanları, iç yatırım ve iç tüketim ülkede ekonomik artışı sağlayabilir, diyor. Evet, fakat Bulgarlar ne yatırım eğilimli, ne de tüketime bağlı değil. BNB Bulgar Merkez Bankası vatandaşların bankalarda mevduat olarak tasaruflarının arttığını duyurdu, sivil kuruluşlar ve özel kişiler para biriktirmeyi tercih ediyor. Para birikimleri GSYH’nın %74’üne ulaştı ve muazzam 32 milyar euro oldu. Sırf bir ay zarfında söz konusu para birikimleri 190 milyon euroya çıkmış. Ve Bulgaristan için bu söz konusu muazzam para miktarı banka hesaplarında duruyor ve hatta faiz bile biriktirmiyor, çünkü artık onlar sıfıra çok yakın.

Herkes para kazanmak için birilerini ürün almaya ikna etmeye çalışıyor. Bulgaristan’da bütün bunlar kağıt üzerinde mevcut, ancak dünyanın bildiği mali araçlar, Bulgarlaştırılmış, deforme edilmiş ve dünyada tanınan mali araçların cılız bir versiyonu olarak karşımıza çıkıyor. En önemlisi Bulgaristan vatandaşı, kendisi ve paraları için en iyi yatırımı seçebilmesi için gerekli mali kültüre, bilgiye ve sermayeye sahip değildir. Doğrusunu söylemek gerekiyorsa kitlesel durumlarda tasarruf edilen paralar da o denli az ki, geleneksel banka depozitosu olarak başka bir işe yaramıyor. Tasarruf edilen 1000 avro ile yatırım mı, fonlar mı, yoksa menkul değerler mi yapılır !?

Böylece ortaya bir kısır döngü çıkıyor, Bulgarlar tasarruf ediyor, çünkü yatırım için paralar az, artış içinde olan yatırımlar ise az miktardadır, çünkü büyük paralar banka hesaplarında dondurulmuş halde duruyor. Belli ki, bu kısır döngüden çıkılmalı ve bütün bunlar yenilikler ve dijital teknolojiler sayesinde yapılabilir. Fakat bunun gerçekleşmesi için ciddi eğitim ve profesyonel beceriler gerekiyor, ki söz edilen unsurların yokluğu da ülkemizde ciddi bir şeklilde hissedilmeye başlandı.

Çeviri: Sevda Dükkancı