Son onyıllar içinde uluslararası planda “engelli olma durumu” bundan önce olduğu gibi tıbbi bir olay olarak değil, sosyal bir konu olarak görülüyor. Engelli insanların topluma kazandırılmasına vurgu yapılıyor. Bu yeni yaklaşım engellilere yönelik politika ve programların büyük bir bölümünün gözden geçirilmesine yol açtı.

On yıldır Engelliler Ajansı Başkanı görevini yapan Minço Koralski, konu ile ilgili sorularımızı yanıtladı:

“Bu konu, en az Bulgaristan’da engelli insanların sayısı 1 000 000 kadar olduğu için büyük önem taşıyor. Onların 250 bini çalışma çağında olan insanlardır. Yani çoğumuz, gerek ailede gerekse dost çevresinde engelli insanlar olduğu için konuyu yakından biliyoruz. Son on yıllık dönemde çok şeyin değiştiğini söyleyebilirim. 2012 yılında Bulgaristan’ın Engelli Hakları Sözleşmesinin onaylaması ile politika tamamen değiştirildi ve sözüm ona tıbbi modelden sosyal modele geçildi, harcanan çabalar, engellilerin ülkenin sosyal ve ekonomik hayatına kazandırılmasına yönlendirildi. Bazı göstergeler itibari ile Bulgaristan, Avrupa’da ön sıralarda yer almayı başardı. Ülkedeki tüm engelli vatandaşlara ilişkin bilgilerin toplandığı entegre bir bilgi sistemi oluşturuldu. Aynı zamanda engelli vatandaşların istihdamı, entegrasyonu ve çalışma piyasasında yer almalarına ilişkin uzun vadeli strateji geliştirildi” diyor Minço Koralski ve eğitim ile kalifiye gerekliliğine dikkat çekiyor. Sözlerine göre engellilere yönelik politika en erken yaştan itibaren başlamalıdır. Farklı olanların ana okulda, okulda, üniversitede ve hayatta ayrı tutulması, bizim farklı olanları kabul etmekte zorlanmamıza, damgalamaya yol açıyor. Engellilerin çalışma piyasasında yer almalarına gelince şehir ortamında mimari ve diğer türden engellerin kaldırılması çok önemli, çünkü bunlar engelli insanların problemsiz bir şekilde hareket etmelerine mani oluyor. Engelli Hakları Sözleşmesinde buna evrensel tasarım deniyor. Ve çok önemli olan başka bir adım da var. Bulgaristan engelli işletmeleri ve ihtisas kooperatifleri için uluslararası teşhir düzenleyen Avrupa’nın ilk ülkesidir. Bu yıl dördüncü defa düzenlenecek olan bu fuar, engelliler tarafından üretilen malların hiçbir açıdan diğer üretimden geri kalmadığını açıkça gösteriyor” diyor Minço Koralski ve Enegelliler Ajansı tarafından uygulanan en iyi programlardan birinin insanları kendi işini kurmaya teşvik eden programın olduğunu da ekliyor. Bu programda başarı oranı yüzde 95. Ajans tarafından sağlanan 10 bin avroluk ilk sermaye ile proje kapsamında iş başlatmak imkanı sağlanıyor. Geçen yılda toplam 110 adaydan 34 projeye 300 bin avro sağlandı. Mart ayından itibaren Engelliler Ajansı toplam 1 milyon 850 bin avro tutarında istihdam programlarına start verdi.

10 yıldır engelli arabasında olan Minço Koralski’ye toplumun engellilere karşı olan tutumunun değişip değişmediğini sorduk.

“Sık sık bir fikri kabul ettirmeye çalışırken engelli olanların duruma artık adapte olduklarını öne sürüyorum. Maalesef bu gruba her yıl 30 ila 35 bin arasında değişen sayıda yeni insanlar katılıyorlar. Dolayısıyla bir şey teklif ederken bunu hepimiz için yaptığımızın bilinmesi gerekiyor. Bu herkesin başına gelebilecek bir durum. Dolayısıyla engellilere yönelik politika kendimize yönelik politikadır ve bunu ne kadar çabuk anlarsak toplum içindeki dayanışmayı da o kadar çabuk sağlarız” diyor Engelliler Ajansı Başkanı Minço Koralski.

Çeviri: Tanya Blagova