Dünyada atom enerjisinden çekilme eğilimi görülmesine rağmen, Bulgaristan  bu enerjinin en açık yandaşlarından biridir. Ülkemizde ulusal elektrik üretiminin % 48’ini sağlayan  Tuna Nehri kıyısındaki ‘Kozloduy’ Nükleer Elektrik Santrali  faaliyet gösterirken  daha geçen yy’ın  sonlarında  Belene’de  ikinci bir atom santralinin inşasına ilişkin planlar hazırlandı.

Bulgaristan’ın demokrasiye geçişi ve  dünyada nükleer güvenlik alanında birçok  sorun yaşanması ile ilgili olarak  Belene projesi uygulanmadı, hatta  2012’te  Meclis  buna veto koydu. Ancak  projeye göre iki yeni reaktörün  siparişi artık Rusya’ya yaptırılmıştı. Üretilmiş olan bu reaktörler  Bulgaristan tarafından ödenmediği için ülkemize temin edilmiş değildi. Bu yılın Haziran ayında  Cenevre’deki  Tahkim Mahkemesi, Bulgaristan’a Rus  Rosatom Şirketi depolarında bekletilen  teçhizat  için 670 milyon Avro artı her geçen gün için 167 bin Avroluk faizler  ödeme hükmü çıkarttı.

Sofya, cezayı ödeyip ödemeyeceği,  reaktörleri alıp almayacağı, nükleer santrali inşa edip etmeyeceği konusunda  ne kararı alacağını bilemiyordu.Başbakan Boyko Borisov  reaktörleri satmak denemesiyle İran’a özel ziyaret gerçekleştirdi. Bu arada Bulgaristan  Enerji Holdingi ve Rus Rosatom Şirketi arasında  bir çalışma grubu kurularak  hem Bulgaristan’ın memnun kalması, hem de  Rus üreticisinin hakettiği paraları alması için  onu mevcut sorunların çözümü için çalışmakla görevlendirdi. Bulgar makamları  çıkmazdan kurtulmak için kamu-özel ortaklığı da dahil dört  opsiyonlu bir plan hazırladılar. Çalışma grubunun bu günlerde düzenlenen ilk toplantısında  Başbakan Borisov’un  ceza parasının olası en kısa zamanda ödenmesi gerektiği sözlerinden  besbelli cesaret alan  Ruslar, bu parayı mümkün en kısa zamanda ödemesi için Bulgar tarafını adeta köşeye sıkıştırdı. Ancak yapılan teknik hata yüzünden  faiz üzerinde yeniden faiz  hesaplandiği  için Bulgar tarafı Tahkim Mahkemesi’nin belirlediği faiz  oranına iddialı olup nihai ödemenin azaltılmasını istiyor.

Bulgaristan, ne olursa olsun,  gerekli paraları bulup borcunu ödemelidir. Ama bu para  mütevazı Bulgar  finans kaynakları ve  ekonomi olanakları için  dev bir paradır. Bu paralar ki, ne devlet bütçesinden, ne Bulgaristan Enerji Holdingi hesaplarından,  ne de Ulusal Elektrik Kurumu’nun bankasından  sağlanabilir. Elektrik şirketlerimiz  artık epey borçlu olduklarından  hiçbir banka  onlara  bir Avro bile borç vermez ve bu yüzden  kredi alınması da mümkün değildir. İran ile görüşmelerden yaşanan  hayalkırıklığından sonra üretilen Rus reaktörlerine hiçbir müşterinin bulunamayacağı ve Sofya’nın bu olası pazarlıktan alacağı paralarla Rosatom’a borcunu ödeyemeyeceği belli oluyor. Başvurulabilecek tek çare  devletin  evrensel ya da iç finans pazarından  yeni borç almasıdır.  Ancak  bu yıl bütçede öngörülen yedeklerin  670 milyon Avronun  ödenmesi için yeterli olup olmayacağı sorusuna sadece  maliyeciler ve hukukçular cevap verebilirler. Uzmanlara göre  yeni borç alınması daha kolay olur. Ama bu yönde de  bilinmezler var çünkü  Millet Meclisi tarafından kabul edilen  programla kamu borcunun tavanına kısıtlama uygulanmıştır. Mesele epey karmaşıktır  ve  zaman paradır. Diyelim ki, Brüksel de  işe karıştı. O zaman her durumda  borç ödenmesinin ertelenmesi ve bunun bölüm bölüm ödenmesi sağlanabilir.  Bununla ilgili olarak Bulgar hükümeti,aceleci olmamak ancak  Rosatom’a  da aşırı miktarda ceza faizleri ödememek için bu konudaki kararı  yakın aylarda alacağını  açıkladı.