Son on günde Uluslararası Para Fonu (İMF) misyonu, Sofya’da denetim çalışmalarında bulundu. İMF heyeti, ekonomideki ve stres testlerinden yeni çıkan bankalardaki durumun ve reformlarda gelinen noktanın ne olduğunu, kayıt dışı ekonomi ve yolsuzlukla mücadelede alınan sonuçları ve kamu finanslarının durumunu incelemek üzere ülkemize geldi. Uzmanlar, Bulgaristan ekonomisi ve finanslarının genel bir değerlendirmesini yapmak için çalıştı.

Bu tür denetimler istisna değil, Fon’un gelişmekte olan piyasalar grubunda yer alan ülkeler hakkında olağan uygulamasıdır. Anlaşılan bazen Zenginler Kulübü olarak adlandırılan Avrupa Birliği’nin üyesi olsa bile ülkemiz, belirli bir denetime muhtaç ülke olarak görülüyor.

Bulgar yetkilileri Washington’lu uzmanları güler yüzle karşılarken İMF’nin önüne sermeye hazırlandıkları başarılardan dolayı gurur ve memnuniyet duydukları aşikardı. Gerçekten de hem siyasetçiler, hem gözlemciler, hem ekonomi uzmanları ve uluslararası araştırma merkezleri, Bulgar ekonomisinin durumunun şu anda epey sağlıklı olduğu, ekonominin tam hız çalışarak kayda değer başarılar kaydetmekte olduğu konusunda hemfikir. Fon yetkilileri de Sofya’da kaldıkları sürece yapılan görüşmelerde aynısına ikna oldular, hatta bu yılda GSYİH artışı tahminlerini yüzde 2,3’ten yüzde 3’e çıkardılar.

Bu artış oranı, yüzde 3’ün çok üzerinde olan dünya ortalamasına kıyasla az görünse de bazı üye ülkelerin 2008’de yaşanan ekonomik ve finans krizi sonuçlarının üstesinden gelmek üzere çabaladıkları Avrupa Birliği geneline baktığımızda hiç te fena değil.

Yapılan bu değerlendirme, İMF, Dünya Bankası ve AB tarafından izlenen ekonomik politikadan dolayı sürekli eleştiri alan Bulgaristan yönetimlerini epey memnun etti. Ne de olsa Bulgaristan’ın ekonomik anlamda AB’nin en az gelişmiş ülkesi olduğunu unutmamak gerekir, ki bu durum büyük ölçüde yönetimin gerekli, fakat sosyal anlamda acılı olan yapı refırmlarını uygulamak konusundaki başarısızlığına, hatta isteksizliğine, ayrıca da yaygın ve güçlü bir kayıt dışı ekonomisi ile alakalı olan yolsuzluğun ülkede kol gezmesine bağlıdır.

Aslına bakarsak İMF misyonunun vardığı sonuçlar da tıpatıp aynı oldu. Sağlanan sonuçlardan dolayı Bulgaristan’ı öven misyon, ekonomideki ihtirasları çok daha ayık tahmin ve değerlendirmelerle soğutarak ülkedeki ekonomik çoşkunun derecesini de azalttı. Fon uzmanlarının görüşünü özetle aktarmak gerekirse “hepsi iyi de orta vadede sizi sorunlar bekliyor ve problemsiz bir gelecek söz konusu bile olmaz” şeklinde oldu.

İMF’ye göre önümüzdeki birkaç yılda ekonomik büyüme oranı, yüzde 2,5’a inecek birkaç sebepten dolayı. İlki, çok önemli yapı reformlarının ya başlamamış, ya da tamamlanmamış olup unutulmuş gibi görünmesidir. İkinci sebep de iş sektöründe kalifiyeli iş gücü kıtlığının artmasıdır. Eğitim gerekli düzeyde olmayıp özel sektörün muhtaç olduğu iş gücünü vermiyor. Üstelik en nitelikli çalışanlar, daha iyi yaşam şartları ararken ülkeyi ya terketti, ya da terketmek üzeredir. Burada kalanlarsa kalifiye sahibi olmayıp motivasyondan yoksun insanlardır çoğunlukla.

Görünür gelecekte ekonomik büyümeyi yavaşlatacak olan diğer bir sorun da bölgelerin gelişmesindeki eşitsizliktir. Bazı bölgeler ekonomide dev başarılar kaydederken bazılarında iş sektörü dediğimiz, mahalle bakkalları oluyor. Bütün bu dengesizlikler, boyutları ve gücü itibari ile devasa olup ne vergi, ne de sigorta yatıran kayıt dışı ekonomi sektörü ile tamamlanıyor. En sonunda, bu problemler piramidinin mantıklı bir ucu olarak merkezi ve mahalli yönetimin bütün düzeylerindeki yolsuzluk geliyor. Özel sektörü mağdur eden, serbest rekabetin işleyişini önemli ölçüde çarpıtan yolsuzluk. Oysa yolsuzluğun çok karmaşık ve güçlükle çözülecek bir sorun olduğu, büyük umutların bağlandığı yeni yolsuzluk yasasının bir yıldan uzun zamandır Meclis’te çıkarların çatışmasından dolayı onaylanamamasından belli.

Çeviri: Tanya Blagova