Bulgar maske geleneği bin yıllık bir tarihe sahip olurken eski pagan döneminden günümüze kadar ulaşmıştır. Maskeli oyunlar, yeni yılın eski yılı uğurlamaısnı ve doğanın bahar uyanışını sembolize ediyorlar. Maskeli oyunların beraberinde getirdiği mesajlar gayet açık: kötü ruhları kovmak, sağlık ve bereket dileklerini sunmaktır. Maskeli erkekler, bu geleneğe özgü adımlarla yürürken üzerlerindeki birbirinden korkunç maskeler ve kostümler ve bütün bunlara bellerine kuşandıkları çanlar ve ziller eşlik ediyor. Kış aylarında kutlanan “Surva” geleneği, Pernik çevresindeki köylere, Breznik, Zemen ve Radomir olmak üzere, Batı Bulgaristan’ın orta kısımlarına hastır.

Surva çetesine, “suroviçkare” veya “survaskare” adı veriliyor. Gelenek üzere erkekler gelin, damat, kayınana, kayınata olarak süslenirler ve evlere ilk girenler olarak ev sahiplerine mani şeklinde dilek tutarlar. Çetedeki diğer kahramanlar ise: papaz, ayı, Romanlar ve bunlara eşlik eden çalgıcılar. Survakarilerin olağanüstü maskeleri tamamen hayal ürünüdür. Kıyafetler, kumaş parçalarından veya ters giyilen kürkten oluşuyor. Oyunlara babalarıyla omuz omuza katılan çocuklar da, bu geleneğin devam ettiğine dair işaret ediyorlar.

“Surva” geleneği, UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası listesine dahil edilmiştir. Bu yılki “Surva” geleneği hakkındaki bilgileri Pernik belediyesi “Kültür” dairesi uzmanı İvanka Vasileva’dan alıyoruz:

“Surva “ olmadan nedir ki, Pernik bölgesi ? Soğuktan bembeyaz olmuş, fakat mutluluk ve enerji ile yanıp tutuşan maskeli erkeklerin asırlara dayanan ve çanların zillerin sesleri eşliğinde delice danslarının süslediği, gecesiz olur mu hiç? Bu yıl Surva ateşini tam 55 köy yaktı. Gelenek, 13 Ocak’ıı 14 Ocak’a bağlayan gece meydana geliyor. Eskilere dayanan bir gelenek üzere aileler Vasilövden gününde bir araya geliyor, ki bu yortu bölgemizin en büyük bayramı sayılır. Köy meydanında bir ateş yakılır ve maskeli erkekler ateşin çevresinde dolaşıp dans etmeye başlarlar, çıkarttıkları gürültü ile kötülük karşısında zafer müjdesini verirler. Bu yıl, bu kutlamalarda birçok konuğumuz, UNESCO temsilcileri, Folklor Enstitüsü profesörleri ve gazeteciler, hazır bulundular. Evler, ardına kadar açık kapılarıyla, süslü sofralarıyla, erkekler ise maskelerle kötülükleri kovup ev sahiplerine sağlık ve bereket dilemek, arındırıcı güce sahip ateşi yakmak amacıyla evleri dolaşmaya başladılar. “

“Bu maskeli oyunlarla, aslında festival doruk noktasına ulaşacaktır. 118 grup başvurdu. Böylece Guinness rekorunu kıracağız. Rio de Janeiro’da son yıllarda katılımcılar 6000 idi. Bize ise rekor seviyede katılımcı başvurdu-6944kişi. “Surva” hem güç, hem de kuvvet demektir.7000 kişinin güç ve geleneklerini sergilemek amacıyla şehrimizin sokaklarındaki yürüyüşünden daha büyük kuvvet olur mu? 7-8 grup ilk defa katılacaklar. Bulgaristan’ın dört bir köşesinden gelen 1300 çocuk festivalde yer alacak. 27 Ocak günü, “Köy ve şehirde maskaradlar” başlıklı bilim konferansı düzenlenecek. Bu konferans, Pernik şehrine hastır. Maskeli oyunlar çerçevesinde üç gün boyunca sözüm ona “Meçkarnitsa”, yani maske atölyesi olacak. Bulgaristan’ın en ünlü maske ustaları, yeteneklerini sergileyecek. İsteği olan herkes, atölye çalışmalarına katılabilecek veya maskeler satın alacaktır.

Hırvatistan’da Surva grubun yönetmeni olan Nikola Vrançiç, yaklaşık 20-30 tane maskesini sergileyecektir. Bulgaristan’a yaptığı ziyaretlerden birirnde bizim maskelerden çok etkilenmiş ve onların maketlerini çizmiştir. Festival çerçevesinde “Survakiada” olacak, bu da resmi açılıştan önce yaklaşık 500 çocuğun katıldığı maskeli oyunlardır. “Surva ateşi” de resmi açılışa damgasını vuracak konserimiz. İki gün boyunca düzenlenecek defileler, en büyük beğeni toplayacak. Bu demek ki, 50 ile 60 grup geçiş töreninde programlarını sergileyecektir. 8 ülkeden olmak üzere 16 grubun katılımı da hayli ilgi toplayacak. Bunlar:Hırvatistan, Slovenya, Makedonya, Sırbistan, İtalya’dan Sardinya, Arnavutluk ve Aruba adasından gelen gruplar. Geçiş töreninden sonra Bulgar gruplarının kendi maske ve köstümlerini sergilemek amacıyla sahne olacak. Maske, kolaj sanat atölyelerinden oluşan Çocuk Panayırı da etkinlikler arasında yer alacak. Yabancı konuk gruplar için de kurulan özel sahnenin de hayli rağbet görmesini bekliyoruz.

.

Fotoğraflar: BGNES ve surva.org

Çeviri: Şevkiye Çakır