Geçtiğimiz günlerde Moskova’da Bulgar-Rus hükümetlerarası ekonomik ve bilim- teknik işbirliği komisyonunun “Enerji” çalışma grubunun son derece önemli bir toplantısı düzenlendi. Önemliydi, sadece hükümetin otobanların yanısıra enerji konusunun önem verdiği konulardan birisi olduğundan dolayı değil, aynı zamanda da Bulgaristan’ın bu alanda ciddi hedefleri olduğundan dolayı. Bunun bir örneği de, Bulgaristan’ın Karadeniz kıyısında sözüm ona “Balkan” Doğalgaz Merkezinın kurulması fikridir. Amaç, bu merkezin tüm Güneydoğu Avrupa’da hatta Orta Avrupa’da bir doğalgaz dağıtım merkezi konuma gelmesidir. Son derece büyük hedeflerin arasında Bulgaristan’ın enerji alanında da belirli sorunları var.Burada söz konusu olan Brüksel’in ülkedeki termik santralleri konusunda aldığı karardan meydana gelen tehdit. Avrupa Birliği’nin planlarına ve görüşlerine göre, termik santraller birkaç seneye kadar kapatılmalı, çünkü kullandıkları kömürler havayı aşırı derecede kirletiyor. Oysa termik santraller Bulgaristan’ın enerji ihtiyaçlarının %40’nı karşılıyor. Burada söz konusu olan da ülkenin tek atom santralinin eskimiş olması ve ömrünün tükenmesidir. Sofya ise atom santralinin ömrünün daha 20 yıl uzatılmasından yana. Bulgaristan’a meydan okuyan sayısız enerji sorunları arasında Tuna nehri kıyısında kurulması planlanan, ancak Parlamento’nun kararıyla dondurulan yeni atom santralinin ihtiyaçlarını karşılmak amacıyla önceden Rusya’ya siparişi verilen ve ödenen iki atom ünütesinin kaderi sorusu da yer alıyor. Şimdilik bu üniteler alınacak kararı beklerken Bulgaristan, onları nereye ve nasıl kullanacağını ve önceden ödenen yüzlerce milyon avronun en azından bir kısmının nasıl geri alabileceğini düşünüyor. Burada Doğlagaz Merkezini de unutmayalım, çünkü Rus doğalgazı olmadan bu merkez de düşünülemez.

Bu ve buna benzer konular, Bulgar-Rus hükümetlerarası ekonomik ve bilim-teknik işbirliği komisyonunun gündemini oluşturdu. Çalışma grubun toplantısında Bulgaristan Enerji Bakanı Temenujka Petkova ve Rusya Enerji Bakanı Aleksandır Novak hazır bulundular. Bakan Petkova’nın bizzat Gazprom Başkanı Aleksey Miller ile görüşmesi, Moskova’nın, Bulgaristan ile olan enerji işbirliğine değer verdiğinin ve Bulgaristan’ın Avrupa enerji pazarındaki rölünü göz önünde bulundurduğunun bir göstergesidir. Uzmanlar ve siyasetçiler, farklı işbirliği imkanlarına da değinmeden geçemediler. Bunlar arasında kapatma tehdidi ile karşı karşıya gelen termik santraller, doğalgaz dağıtım ağı ve doğal gaz tedariki, atom enerji alanları yer alıyor.

Burada enerji kaynaklar konusunda Bulgaristan’ın Rusya’ya bağımlı olduğunu da hatırlatmamız gerek, doğal gazın olduğu gibi, atom santrali da Rusya’ya ait. Bu gerçek, bazı siyasetçilerin ve uzmanların hoşuna gitmiyor, lakin gerçek böyle – Avrupa’da Rusya’dan başka büyük enerji tedarikçisi yok. Rus Enerji Devi Gazprom'un düne kadar dünyanın enerji lideri olan Amerikan ExxonMobil’i solladığı da bir rastlantı değil. Bazıları bundan memnun, diğerleri menun değil. Bazıları, Rusya’nın bir numaralı düşman olduğunu düşünürken olayları gerçek bir şekilde değerlendirenler biliyor - Rusya’nın Avrupa’sız olamadığı gibi, Avrupa da Rusya’sız olamıyor. Hiçbir yerde iki tarafın biri birine sevgi duyması gerektiği yazmıyor, ancak her iki taraf da işbirliğinden yararlanmalıdır. Bulgaristan iktidarının politikası da bundan ibaret, Bulgaristan, NATO’nun sadık müttefiği olduğu kadar Avrupa Birliği’nin de sadık bir üyesi olarak, kesin hesap ve ulusal menfaatleri koruma politikası yürütüyor.

Moskova ile Batı Avrupa arasında meydana gelen karşılıklı suçlamalar, gerginlikler ve sürtüşmelere rağmen Sofya, elinden geldiği kadar Rusya ile ekonomik işbirliğini gerekli düzeyde korumaya çalışıyor. Bu her zaman başarıyla sonuçlanmıyor, Brüksel’in “Güney Akım” dev projesini engellemesi de bunun bir göstergesi. Anlaşılan Sofya, bu tokattan gerekli dersi almış görünüyor, çünkü şimdi ulusal menfaatlerini korurken Brüksel’in kurallarını tam tamına yerine getiriyor. Bundan herkes kazançlı çıkabilir.

Çeviri: Şevkiye Çakır