Bulgaristan’da su problemi gittikçe daha ciddi ve daha kapsamlı hal alıyor. 7 milyon nüfuslu ülkede 315 bin kişi su rejimi mağduru konumuna düştü. 17 il, 40 belediye, 12 şehir ve 160 köyde su tedariğinde sorunlar yaşanıyor ve su rejimi uygulamasına geçiliyor. Pernik, Loveç, Teteven, Pleven, Dobriç, Kotel, Omurtag gibi şehir ve bölgelerde çeşmelerde devamlı su kesintisi yaşanıyor ve su verimi belirli saatlerde sağlanıyor. Bu da “su rejimi” olarak adlandırılıyor.

Bulgaristan coğrafyası çöllük olmasa da, su kaynakları çok fazla olan bir ülke değil. Son zamanlarda iklim değişikliği, seller, uzun süren kuraklıklar halka dengeli su tedariklerini de etkiliyor.Bulgaristan İzlanda’dan sonra Avrupa’da en çok termal, kaynak maden suları bulunan ikinci ülkedir. Buna ragmen onların çoğu içmek için uygun değil ve ülkenin içme suyu tedariği ve su kaynaklarında önemli rol almıyorlar.

Su ve kanalizasyon borularında su kaybı bu kadar büyük olmasaydı, durum böyle ciddi olmayacaktı. Yıllık olarak su borularındaki sızıntılardan kayıplar 500 milyon metre küpe varıyor. Bu da hayati önem arz eden ve ücretsiz sayılan doğal nimetin yüzde 56’sının borulardan boşuna aktığı anlamına geliyor.  Ulusal İstatistik Enstitüsü verilerinde, Avrupa’da su tesisatlarında su kaybı yüzde 20 iken, Bulgaristan’da borulardan suyun yüzde 56’sının boşa aktığı tespit edildi.

Su sıkıntısının en çok hissedildiği ve durumun dramatik hal aldığı yerlerden biri ise, Sofya’ya komşu Pernik ilinde devam ediyor. Orada günün sadece birkaç saatinde çeşmelerden su veriliyor. İnsanlar da bidonlarla, şişelerle, kazanlarla su dolduruyor ve günün geri kalan saatleri için gerekli suyu depolamaya çalışıyor. Yerel yönetim bölgede su kesintilerinden dolayı olağanüstü hal ilan etmek zorunda kaldı. Şehre su tedariğini sağlayan baraj neredeyse bomboş, yeni su kaynakları arayışı sürüyor, ancak durum ciddiyetini koruyor. Hükümet acil olarak su sorununa çözüm bulmak üzere il şehrine 17 milyon euro ek kaynak tahsis etti. Ancak 17 milyon euro ülke çapında su sorununu halledemez, daha fazla yatırım ve su ve kanalizasyon borularının yenilenmesi gerekecek. İçme suyu sıkıntısının ana nedeni su borularından boşa akan sızıntılar. Bulgaristan’da su ve kanalizasyon hatları şimdiki tempolarla iyileştirilirse, kaliteli su verimi hizmeti almak için vatandaşların 35 yıl beklemesi gerekecek. Dünya Bankası bu hesaplamayı yaptı ve ülkede su stratejisi önerilerini sundu.

Şimdilik tek bir ortak adım belirlendi, o da ülke çapında 1 Ocak 2020’den itibaren suyun zamlanması oldu. Bazı bölgelerde su fiyatı yüzde 9’a varan fiyat artışına geçti. Eleştirmenler “olmayan birşeyin fiyatının yükseldiğini” söyleyebilir, bir açıdan da haklı sayılırlar. Ombudsman Diana Kovaçeva’ya göre, su rejiminin sürdüğü Pernik dahil, su fiyatının ülke çapında yükseltilmesi, vatandaşlara karşı bir adaletsizliktir. Kullanmadığın bir şey için, daha yüksek fiyat ödmek, kendi iraden dışında sana tedarik edilmeyen bir hizmet için gereğinden fazla para ödemek bir adaletsizliktir, diyor ombudsman.

Aslında Bulgaristan vatandaşları büyük su tüketicileri sayılmaz. Hanelerin 2018’de ortalama su tüketimi kişi başı 99 litre olarak bildirildi. En fazla su tüketimi Sofya’da- kişi başı günlük 126 litre ve Blagoevgrad’da- kişi başı günlük 117 litre. En az tüketim ise Tırgovişte’de. Orada kişi başı su tüketimi günlük 69 litre. Kıyasmala yapacak olursak Fransa’da kişi başı günlük su tüketimi 170 litreyi geçiyor, İsviçre’de- 160 litre, Büyük Britanya’da ise 149 litre tüketim var.

Çeviri: Sevda Dükkancı