İsrail’in n şehrinde, bir yaşlı bakım evinin girişinde büyük harflerle “1943 yılında Yahudi kardeşlerini Holokost cehenneminden kurtaran Bulgaristan’a minnet ile…” yazısı yer alıyor. Bu yazı, Bulgarların yardımı sayesinde Nazilerin gaz odalarından kurtulan insanların minnettarlığını sonsuzluğa dek hatırlatacak.

RishonLeZion şehrinin kenarlarında büyük bir parkın içinde bulunan yaşlı bakım evi geçen yüzyılın 50’li yıllarında kurulmuştur.

Yaşlı bakım evinin Yönetim Kurulu üyesi Nesim Levi, Bulgaristan’dan giden göçmenlerin nafakalarından ayırarak yaşlılık zamanlarında başlarını sokabilecek bir yer kurmak için para biriktirdiklerini söylüyor. Kendisinin ise  8 yaşında iken İsrail’e yerleştiğini paylaşıyor. Sözlerine göre, yaşlı bakım evinde Bulgar dili yakın zamana kadar temel dil olarak kullanılıyormuş.

Eski hatıralarına dönen Nesim Levi şunları paylaşıyor:

“Bu yaşlı bakım evinin tarihçesi daha Bulgaristan’dan giden Yahudilerin “Jehud olej Bulgaria” organizasyonu ile başlıyor. Bu organizasyonun üyeleri, onlara devlet tazminatı ödenebilmesi için Bulgaristan’dan gelen Yahudilerin isimlerini yazıyordu. Bu tazminat paralarından her kişi aldığı paranın yüzde 2’sini yaşlı bakım evinin ilk binasının satın alınması için bağışlıyordu. Biriken para ile bir bina daha satın alabildik ve şu anda İsrail’de bu türden en büyük kurumlardan birisiyiz. Doktorlar ve hemşireler dışında burada hepimiz gönüllü olarak çalışıyoruz. Yaşlı bakım evinde 420 kişi yaşıyor. Personel sayısı ise 200. Zamanında burada sadece Bulgaristan’dan gelen Yahudiler yaşayabiliyordu. Ancak Bulgaristan’dan gelenlerin teker teker hayata veda ediyor olmasından dolayı şu anda Rusya, Romanya, Fas ve başka devletlerden insanlar da yaşıyor.”

Yaşlı bakım evindeki insanlar,  ne  ilk  vatanlarını ne de Bulgar halkına minnetini unutmuş değiller ve her zaman bunu göstermeye çalışıyorlar. Bulgaristan’da büyük ekonomik krizin başladığı 20. yüzyılın 90’lı yıllarında Bulgaristan’dan gelen Yahudilerin para toplayarak uçaklarla Bulgaristan’a çeşitli gıda dolu paketler göndermeleri de tesadüfi değil.

1943’te Yahudileri kurtarma delegasyonunun hareket ettiği Küstendil şehrindeki çocuklar için süt nakil tankları ile süt gönderiliyor.

Nesim Levi anlatıyor:“Sofya’daki sinagog için, Küstendil’de Dimitır Peşev anısına açılacak müze için para topladık. Birkaç ay önce, aileden toplam 16 kişi - eşim, çocuklar, gelinler, damatlar ve torunlar hep beraber Bulgaristan seyahati gerçekleştirdik ve Küstendil’deki müzeyi de ziyaret ettik.”

Covid-19 nedeni kısıtlayıcı tedbirlerin ilan edilmesinden önce, animasyoncular, beden eğitimi hocaları, tiyatro, dans ve müzik atölyeleri yöneticileri Yaşlı Bakım Evi’ni şenlikle dolduyordu.

Ancak epidemi, yaşlı bakım evindekileri de sınamadan geçiriyor. Çünkü İsrail’de bu virüsün kurbanlarının üçte birini tam da bu tür kuruluşlarda yaşayan kişiler oluşturuyor.

Yaşlı Bakım Evi’nin İcra Müdürü Aşer Arpaz, virüsün bakım evine gelip giden işçiler tarafından bulaştırıldığını söylüyor ve şöyle devam ediyor:

“Ben Bulgaristan’dan gelen ikinci kuşak Yahudilerdenim ve burada doğdum. Koronavirüs nedeni ile müdür adayı zor bulunduğundan dolayı, “Jehud Olej Bulgaria” organizasyonunun yardımcı başkanı olarak Yaşlı Bakım Evi’nin yönetmeyi kabul ettim. Pandemi başladığında, yaşlı bakım evine ziyaretleri yasakladık, kendi imkanlarımızla maskeler, eldivenler ve koruyucu kıyafetler satın aldık, burada yaşanlara testler de yaptırdık.

Ne yazık ki, büyük ihtimal başka yerde de çalışan işçiler tarafından virüs yaşlı bakım evine de bulaşmış oldu ve 20 kişinin Covid-19 testleri pozitif çıktı. Müzik ve jimnastik faaliyetlerine yeniden başladık ve yakın zamanda normal yaşamımıza dönmemizi umuyorum.”

İsrail’in RishonLeZion şehrindeki yaşlı bakım evinde en yeni inisiyatiflerden birisi yaşlılar ve çocuklar arasında bir tür köprü oluşturmak. Her çocuğun kendi büyükanne ve dedesi olmasına rağmen, her zaman kendisinden daha büyük olanlardan öğrenebileceği bir şeyler her zaman var. Bu nedenle Aşer Arpaz’ın ekibi kısıtlamaların kalmasının hemen ardından ana okullardan ve okullardan çocukların yaşlı bakım evindeki insanları ziyaret etmeleri ile ilgili bir proje düşünüyorlar. İsrail’de yaşayan Bulgar kökenli işadamları arasında ise, “Bir yaşlıya sahip çık” inisiyatifi fikri doğdu. Bu inisiyatif sayesinde işadamları bakım evindeki yaşlılara hem maddi, hem de farklı jestlerle manevi destek sağlayabilecek.

Fotoğraflar:  Rishon Le Zio Huzur evi

Çeviri: Özlem Tefikova