Ortodoks Kilisesi, bugün halk arasında “İvanovden” olarak bilenen Aziz Vaftizci Yahya yortusunu kutluyor. İvanovden yeni yıl bayramlarından Bulgarlar arasında en çok kutlanan günlerden birisidir. Bu günde Bulgaristan Ortodoks Kilisesi, Tanrı İsa’yı Ürdün nehrinde vaftiz eden Aziz Vaftizci Yahya’yı anıyor. Bulgaristan’da sağlık için nehirde yıkanma ritüeli de buradan geliyor. 

Bu yıkanma ritüelleri 6 Ocak’ta Yordanovden’de başlayarak 7 Ocak İvanovden ve 8 Ocak Babinden’e kadar sürüyor.

Yeni evliler ile de ilgili olan bu gelenekte hediyeler verilir, misafirliklere gidilir, özel softa kurulur. Pavlikeni’nin Karaisen köyünde İvanovden’de nesilden nesle geçen “İvanovi vlaçugi” geleneği düzenleniyor.

Bu gelenek günümüzde de devam ettiriliyor ve Karaisen köyünün en büyük çeşmesi önünde yapılıyor. İsim günü kutlayanlar, yeni evliler, genç kız ve erkekler çeşme yanına toplanıp sağlık ve bereket için “yıkanma ritüeli” gerçekleştiriyor.

Eşi benzeri olmayan bir gelenek olduğundan dolayı “İvanovi vlaçugi” 1986 yılında Koprivştitsa’da düzenlenen halk sanatı şenliğinde yedi altın madalya ile ödüllendirildi.

Pandemi nedeniyle bu yıl ritüel çok az kişinin katılımıyla düzenlenecek. Hedef geleneğin devam ettirilmesi ve bu yılın sağlık ve Karaisen köyüne bol nesil getirmesi. Köydeki insanlar “İvanovi vlaçugi” geleneğinin kötü enerjiyi temizlediğine ve kötülüğü uzaklaştırdığına, isim günü kutlayanlara ve bütün köye sağlık ve bereket getirdiğine inanıyor.

İnanışa göre, İvanovden’de yapılan “yıkanma ritüeli” yeni evlilerin evinde bereket ve bol nesil getireceğine, genç kızların ise evlenmesine yardımcı olacağına inanılır.

Karaisen köyü muhtarı Stefan Nikolov, “Gelenekler bizi kurtarmış, bize özümüzü korumamıza yardım etmişler ve bu nedenle de bizler “İvanovi vlaçugi” geleneğini koruyup devam ettiriyoruz” dedi ve sözlerine devamla şunları anlattı:

“Gelenek bizim köyümüze özgü, nezamandan beri devam ettiğini bilmiyoruz. Madem ki ninelerimiz de bu geleneğin başlangıcını hatırlamıyor, büyük ihtimal çok eski zamanlardan beri devam ediyor. Geçmişte köyümüzde 4 500 kişiden fazla insan yaşadığı yıllarda “İvanovi vlaçugi” köyün mahallelerindeki çeşmelerde yapılıyormuş…”

Şu anda Karaisen köyünde yaklaşık 1000 kişi yaşıyor, bu nedenle gelenek sadece en büyük çeşmede gerçekleşiyor.

Galya Liçeva ise şunları paylaştı:

“Köyün en yaşlıları sabahın erken saatlerinde çeşmeyi hazırlıyor, çünkü ilk önce kalkmışlar, yemekleri hazırlamışlar… onlardan sonra eltiler, orta yaşta kadınlar ve en sonunda da yeni evliler geliyor. Genç kız ve erkekler de var. “Yıkanma ritüelini” ilk önce yeni evliler gerçekleştiriyor, sağlık, bol nesil, hanede bol bereket için dilekler dileniyor… ”

“İvanovi vlaçugi” gününde sofraya Karaisen ürünü kırmızı şarap, poğaçalar, mezeler, et yemekleri konuyor. Bütün Bulgar köylerinde olduğu gibi Karaisen’de de kış mevsimi bayram edilen ve yıl içinde gerçekleşecek yoğun işler için güç toplama zamanıdır, ritüeller ise sağlık ile ilgili.

Zdravka Maslyankova’nın röportajından Bulgaristan Radyosu için uyarlayan: Darina Grigorova

Çeviri: Özlem Tefikova