Yıl 1961. Uzay uçuşundan sadece bir ay sonra Yuriy Gagarin Bulgaristan’a gelip birçok şehrimizi ziyaret eder. Panagürişte ve Plovdiv’de kozmonot onun çehresiyle dokunmuş o zamana dek rastlanmayan el dokuması iki Acem halısı hediye olarak alır. 

• 1961- Uzay gemisinin penceresinden Dünya

20. yüzyılın 60’lı yıllarında Panagürişte şehrinde iki halı işletmesi vardı. Bunlardan biri olan o zamanki ‘Persiyski kilim’ (Acem halısı) emek- üretim kooperatifi 2x3 ölçüleriyle büyük bir halı dokudu.  

O zaman kooperatifin yönetim kurulu üyesi Vasilka Petkova- Bairova şunları anlattı bize:

„Müdürümüz hepimizi bir araya getirerek : „Yuriy Gagarin’e bir halı dokuyalım’ dedi. 

Yünlü ipliklerimiz vardı, halı modellerimiz vardı, kadın işçilerimiz bunu dokumaya razılık gösterdi. Ülkemizin dört bir bucağından bize gelip halıyı nasıl dokuduğumuzu merak ediyorlardı. Halı çok güzel çıktı.’ 

Kağıt üzerindeki halı çizimini Luşka Nemigençeva hazırladı. Hazır halının sadece bir siyah-beyaz fotoğrafı kalmıştır. Ortasında yer alan askeri üniformalı Yuriy Gagarin sağ eliyle selam veriyor, diğer eliyle bağrına aromalı Bulgar güllerinden bir demet basıyor. Bir yanında piyoner üniformalı bir öğrenci kız, diğer yanında ise Bulgar milli giysisiyle gülümseyen bir kadın duruyor.  

Halı bir ay kadar zamanda tamamlanır. Dokunmasına Patsa Stoyanova- Yakimova’nın da bulunduğu, işletmenin en çevik elli kadın işçiler katılır.  

Patsa’nın torunu Diana Georgieva şunları anlatıyor: „Ninem o zaman 38 yaşındaymış. Bu halı en az 15 kadının ürünüdür. El halısı olduğu için bütün dokuma göz ve eller için çok yorucuymuş. Bunun için dokumacılar sabahın erken saatlerinden akşamın geç saatlerine kadar vardiya halinde çalışıyormuş.’  

Bütün kadın dokumacılar Gagarin halısının tamamlanması için ‘Persiyski kilim’ (Acem halısı) işletmesi sahibi tarafından ödüllendiriliyor.

„Belirlenmiş sürede işlendiği için hepsine el saati hediye edilmiş. Ninem, bu saati hayatında aldığı en büyük armağan olarak tanımlıyordu“ diye paylaşıyor Diana Georgieva. 

Bu halının bundan sonraki yazgısı bilinmiyor. 

Anlaşıldığı üzere, Panagürişte halı dokuyanları Gagarin’in simasıyla bir halı daha hazırlar. Büyük bir olasılıkla bu Panagürişte köylerindeki dokuma tezgahlarından birinde olmuştur. Halı üzerindeki Yuriy Gagarin uzay giysisi giymiştir. Bu halı Washington’a gönderilmiştir. 1992-93 döneminde ilgili halı işletmesinin arşivi yokedildiğinden halının nasıl göründüğü belli değildir.

Plovdiv kadın dokumacılarının ellerinin altından çıkan üçüncü halı hakkında da hiçbir şey bilinmiyor. Yuriy Gagarin’in kenti ziyaret edeceğini anlayan ‘Persiyski kilim- Plovdiv’ işletmesininin yönetimi bu özel buluşma günü vesilesiyle Gagarin’in simasıyla küçük bir Acem halısı dokumaya karar verir.Bu işe katılan en becerikli el dokumacıları her biri 4 saatlik 3-4 vardiya halinde aralıksız çalışıyormuş.Artık merhum olan işinin ehli kadın ustalara o zaman 19 yaşındaki İvanka Koçeva da yardım ediyormuş.