Geçen yılın Ocak ayında gerçekleşen Avrupa Parlamentosu toplantısında kabul edilen bir karara göre, uygun eve yerleştirilmek, ulusal ve Avrupa yasalarında yer alması gereken temel insan hakkıdır. AB çerçevesinde, iç mekanlarda kaliteli hava, temiz ve kaliteli içme suyuna erişim, sıhhi ve hijyen yapıları içeren asgari gereklilikler uygulamaya alınmalıdır. Belgede ayrıca, 2030 yılına kadar AB’deki evsizliğe son verilmesi için pan-Avrupa hedefi de belirtildi.

2020 yılı itibariyle, AB’de evsizler yaklaşık 700 000 kişi ve son on yılda sayıları yüzde 70 oranında arttı. 

Bulgaristan’daki evsiz insanlar hakkında kesin bir istatistik yok

İnsanların göçebe bir hayat seçme nedenleri son derece bireyseldir. Ancak en sık rastlanan nedenler, kendi evlerinin olmaması veya içinde yaşayamamalarıdır. Çoğu zaman bu ihtiyaç sahibi insanlar için sosyal konut başvurusunda bulunmak da imkansız hale geliyor.

Bunun böyle olmasının sebepleri nelerdir?

BNR’ye konuşan “Dom za vseki: misiya (ne)vızmojna” başlıklı özel raporu hazırlayanlardan biri Stefan Krıstev şunları söyledi:

„Belediyenin ihtiyaç sahiplerini daha uygun kiralara yerleştirebildiği, yıllar içinde değişen belediye evleri sayısına ilişkin istatistikleri inceledik. Sofya Belediyesinden alınan resmi bilgilere göre, 1993 yılında Sofya sınırları içerisinde bu evlerin sayısı 120 000 iken, bugün 9 000’in altında. Diğer yandan başkentte benzer evde kalma hakkına sahip 10 000’den fazla ihtiyaç sahibi var“ dedi.

Yeterince sosyal ev olmamasından dolayı, ihtiyaç sahipleri, evsizler için geçici barınma merkezlerinde yaşamak zorunda kalıyor. Başkentte 510 kişilik kapasiteye sahip sadece üç merkez var.

Devlet 15 yıl önce, konut politikasının neredeyse tamamını sosyal evler için ne yeterli inşaat fonu olan, nede bu politikaların uygulanması için mali kaynakları olan belediyelere devretti. Peki bu fonları elde etme mekanizmaları nelerdir?

Stefan Krıstev’in cevabı şöyle oldu:„Son 30 yılda bu sorunlarla başa çıkabilmek adına mevcut olan tek mali kaynak, bölgesel kalkınma ile ilgili operasyonel programlardan gelmekte. Paraların bir kısmı ile sosyal evler inşa ediliyor. Son 10 yılda bu operasyonel programlar kapsamında 1 400 ev inşa edildi ve bu rakam ülkedeki gerçek ihtiyaç oranının yüzde 1’nin biraz üzerinde demek” diye açıkladı.

Krıstev, ülke genelinde yapılar incelemeler sonucunda, bu evlerin en az 85 000 olması gerektiğini ve inşaatları için yaklaşık 2 milyar avroya ihtiyaç duyulduğunu söyledi. “Bu rakam kulağa büyük gelebilir, ancak 10 yıla yayıldığında o kadar da imkansız olmadığı görülecek. Fakat konuyu öncelik haline getirecek siyasi irade eksikliği var gibi görünüyor” dedi Krıstev.

Sadece son 2 yılda Covid-19 salgınından dolayı insanlar şu ana kadarki yaşama şekilleri, yer ve ortamları hakkında düşünmeye iten bir dizi değişikliklere tanık oldular.

BNR’ye konuşan mimar İskra Dandolova şunları söyledi:„ Son yıllarda, çevrimiçi çalışan birçok aile küçük yerleşim yerlerine yönelerek, mülk satın almaya ve buralarda yaşamı deneyimlemeye başladı. Farklı belediyeler için bu ailelere sahip çıkmak ve özellikle onların yerleşim politikalarına özen göstererek, uzun vadeli belediyede ve genel olarak Bulgaristan’da kalmalarını sağlamak, son derece önemli bir konu haline gelmiş durumda“ dedi.

• Gittikçe çok genç şehir dışında yaşamayı tercih ediyorlar

İskra Dandolova’ya göre, ülkemizde ekonominin ve çalışma süreçlerinin gelişmesi için konut politikası son derece önemli. Vatandaşların ihtiyaçlarına uygun ev koşullarının olmaması, ne yazık ki göç sürecinin temel nedenlerinden biridir.

Derleyen: Yoan Kolev /BNR-Horizont Programı, İvana Murceva’nın röportajı ve BNR-Horizont Programı, Valeriya Nikolova’nın röportajı/

Foto: BGNES

Çeviri: Bedriye Haliz