“Bulgaristan’ın ve Bulgaristan’ı seven 50’nin üstünde yerli ve yabancı kadın simaları” eserinde Katya Zografova şöyle diyor: “Kadın kahramanlarımı birleştiren birkaç esas özellik güç, güzellik, dayanıklılık ve kadınlık gibi erdemleridir.” 

Edebiyat eleştirmeninin incelemelerinde karşılaştığı ilginç artefaktlardan biri Rayna Knyaginya’nın küçük kardeşi Anastas’ın ona yönelik mektubudur. Anastas, Bulgarların himayecisi Lady Emily Ann Strangford’un ülkemizde 1876 yılında patlak veren Nisan Ayaklanması’nın bastırılmasından sonra büyük çileler çeken vatanımızda altı hastane açtığını anlatıyor. Ayrıca evlatlık edindiği altı genç kızı İngiltereye götürüp Bulgar öğretmenleri olarak eğitimlerini sağlıyor.  

Katya Zografova şunları anlatıyor:

“Nisan Ayaklanması’nın başkenti Panagürişte’ye gittiğinde Lady Strangford Nona Futekova’nın evine uğrayarak kızı Rayna’yı soruyor. 

Kardeşi Anastas bununla ilgili şunları belirtiyor: ‘Ablacığım, İngiliz bir kadın bize uğradı, seni soruyordu, çok iyi sohbetimiz oldu, hatta anneme 1 İngiliz lirası hediye etti.” 

Rayna Knyaginya‘nın annesine yönelik bu jestiyle Emily Ann Strangford, Ayaklanma bayrağına sırma nakışı ile, bayrağı bayraktar olarak taşımasıylaRayna Knyaginya’nın esaret altındaki vatanı uğruna fedakarlıklarına değer verdiğini gösteriyor. 

Katya Zografova Bulgar kadınları ile öne çıkan Avrupa ve dünya kadın figürleri arasındaki bağların araştırmakla Bulgaristan kadınlarının tarihçesine yepyeni bir bakış kazandırıyor.” 

Osmanlı İmparatorluğunda hakim ‘zayıf cinsiyet’in erdemleri bakımından erkeğin çok arkasında bulunduğu, buna bağlı olarak yüreklilik gerektiren davalara katılmaktan mahrum olduğu anlayışına karşı koyarak, Katya Zografova kadının hazırcevaplığı, zekası ve kurnazlığını gözler önüne seriyor.  

Hikayesine şöyle devam ediyor Katya Zografova:

“Milli kurtuluş mücadelesinde ‘kadının gizli silahları’ diye kadınımızın kolektif portresini’ işlerken ‘Uzun Saç’ ismiyle bilinen Todora Mirazçieva Bakırcieva’yı tanıtmayı kararlaştırdım. Seyrek rastlanan güzelliğiyle dikkatleri çeken bu uzun boylu Bulgar kadını Bulgar devrim komitesine gizlice kuryerlik yaparak, Tuna nehri üzerinden Gürgevo’dan Ruse’ye en gizli ve tehlikeli postayı taşımıştır.”

• Ulusal kurtuluş mücadelesinde Bulgar kadınlarının rolü

“Bistra Vinarova, o zaman Bulgaristan’ın tek avant-garde ressamıdır. Nikos Kazantzakis’ten başka Rainer Maria Rilke de ona karşı büyük hayranlık duyuyor. Kendisi, ‘Stroitelite na savremenna Bulgaria’ (‘Günümüz Bulgaristan’ın Kurucuları’) kitabının müellifi, tanınmış ve sevilen diplomat Simeon Radev’in eşidir. Bu kadının önemli rolü olmasına rağmen, hakkında sınırlı bilgimiz var.' 

• Simeon Radev ve Bistra Vinarova – zaman ötesinde bir aşk

“Kitabımda iradeli, güçlü, ilginç ve tezatlı kişiliği olan bir Ukraynalı kadını da tasvir ediyorum. Аnna Karima, zamanında ‘ ravnopravki’ (eşit haklar için savaşan) kadınlardan biridir. Babası Bulgar, anası Ukraynalı olan Anna Berdyansk’ta dünyaya gelmiştir. Feminizm uğruna mücadelesinde Anna Karima hatta biraz aşırı oluyor.

Öyle ki, dehşet dolu Rusya - Ukrayna savaşının yürütüldüğü topraklardaki Besarabya Bulgarları arasında da kitabımın devamı için kayda değer kadın karakterleri arayıp bulabilirim’ diyor Katya Zografova.

Başkentimizde yürekli, erdemli Bulgar kadınının hiçbir anıtının bulunmadığını belirten Katya Zografova, bu kahraman kadınlarımıza şimdiye kadar neden ilgi gösterilmediği sorusunu yöneltiyor. 

Yazı: Diana Tsankova

Çeviri: Neli Dimitrova