Sofya’nın dört kitapçısı bundan 145 yıl önce devrimci edebiyat yaymakla suçlanarak asıldı. 1878’deki Milli Kurtuluş’tan hemen sonra Bulgaristan’da kitap yayıncılığının kurucusu Hristo G. Danov onların anısına bir anıt dikilmesini önerdi.
1889-1891 yıllarında eski Şaren most (Şaren Köprüsü)nün yerine Lıvov Most ( Arslanlar Köprüsü) dikildi. Köprüyü koruyan görkemli bronz arslanlar, Georgi Stoitsev, Stoyan Tabakov, Nikola Kruşkin ve Kiro Geoşev diye, yurdumuzun özgürlüğü uğruna can feda eden dört devrimciyi özdeşleştiriyor.
Aslında, çok az insan kitapçıların beş olduğunu biliyor. Beşinci ‘arslan’ Nikola Vardev idi.
Nikola Vardev’in en yakın akrabası Boris Vardev şunları anlatıyor:
“Nikola Vardev ile Stoyan Tabakov amca oğullarıydı. İlk önce çoban, ardından katran tüccarları olarak çalıştılar. 1864-1865 yıllarında Sofya’nın ilk gerçek kitapçı dükkanını açtılar. İçinde kilise kitapları, edebi eserler, basılı yayınlar satıyorlardı. Güneybatı Bulgaristan’ın Yakoruda köyünden bu iki genç bilgi ve aydınlık yolda yürümeye başladı."
Birkaç yıl içinde diğer üç kitapçı da gelecekte başkent ilan edilecek Sofya’nın en işlek yerlerinde kitapçı dükkanlarını açtılar. Vasil Levski’nin 1870 yılında Sofya devrimci komitesini kurmasından sonra kitapçılar üyeleri oldu ve devrimci edebiyatı yaymaya başladılar. Levski’nin ölümünden 4 yıl sonra 1877’de onlar ele geçirilerek ölüm cezasına çarptırıldılar. Nikola Vardev kıl payı kurtuldu. Osmanlı mevzuatının sağladığı fırsattan yararlanan Nikola Vardev İslam dinini kabul edip tövbe duası okuyacağını vaadetti. Rus- Osmanlı savaşının ileri safhada bulunduğunu bilirken, Sofya’nın yakında kurtulacağını anlıyordu.
Dört Sofya kitapçısının asılması herkesin gözü önünde şehir pazarının kurulduğu günde yapıldı. 15 Kasım 1877’deki ebediyete intikalleri Bulgaristan’ın Kurtuluşu’ndan sayılı aylar önce oldu. Nikola Vardev hürriyeti cezaevinde karşıladı. 1915 yılında Sofya’da 81 yaşında vefat etti. Ölümüne kadar kültür ve eğitim hamisi olarak faaliyet yürüttü.
Şöyle diyor Boris Vardev:“Milli Kurtuluş’tan öncesi de, sonrası da Nikola Vardev büyük bağışlar yapıyordu. Hukukçu olarak başladı, avukatlık yaptı, il hakimi olarak da çalıştı. Doğduğu Yakoruda köyüne büyük bağışlar yaptı. Köy okumayurduna, kilisesine farklı eşyalar ve dini edebiyat hediye etti, öğrencilere burs bağladı.Yakoruda’nın minnettar halkı bir sokağa onun ismini verdi. Nikola Vardev ve Stoyan Tabakov’un simaları ise köy halkını diğer aydınlatanlarla beraber okul binasının cephesinde resmedilmiştir.“
Vardev sülalesinden devrimci veya hayırseverlik çalışmalarıyla uğraşmayan biri yoktur. Boris Vardev de seleflerinin izinden yürüdü. Uzun yıllar boyunca toplumsal çalışmalar yürüttü, 20 yıl önce ise dostları ile beraber Samokov’ta ‘Mladost 2003’ okumayurdunu meydana getirdi. Şöyle dedi:.
“Buna benzer birçok soy var. Bunlar ki, günümüz Bulgaristanını kurdular. Küçük köylerden büyük şehirlere giden onlar özgürlük ve kalkınma fikirlerini yayıyorlardı. Çağdaş Bulgaristan onların omuzlarında doğdu. Bu, Bulgaristan’ın gerçek tarihidir. Bulgaristan budur!’
Foto: Desislava Semkovska, özel arşiv
Çeviri: Neli Dimitrova
Moldova’da 20 Ekim 2024 tarihinde ülkenin Avrupa Birliği’ne katılımın oylandığı referandumda Bulgarların yoğun olarak yaşadığı Tarakliya ve Gagavuz Özerk Bölgesi'nde halkın yüzde 90’ın üzeri “hayır” oyu verdi. Yine benzer bir şekilde bunların..
33. Bulgar Antarktika Bilim Seferi katılımcıları, farklı ülkelerden bilimadamları ile birlikte bilimsel araştırmalara devam etmek üzere Antarktida’ya yol aldı. “Aziz Kiril ile Aziz Metodiy” araştırma gemisine ilk defa Yunanistan ve..
ABD başkanlık seçimleri konusunda heyecanlananlar yalnızca Amerikalılar değil , Avrupalılar da nefeslerini tutarak sonuçları bekliyor – Kamala Harris'in zaferi gerçekten tutarlı bir politika ve öngörülebilirlik getirir mi ,..
Dünya Prematüre Bebekler G ününde Ruse Hastanesi’nin Neonatoloji Bölümünde anlamlı bir etkinlik düzenlendi . Bölüm uzmanları radyomuza konuşurken..
ABD Başkanı Joe Biden 'ın, Ukrayna'nın ABD'nin tedarik ettiği silahlarla Rusya topraklarının derinliklerine saldırmasına izin verme..