Günün Programı
Yazı Boyutu
Bulgaristan Ulusal Radyosu © 2024 Tüm hakları saklıdır

İki asır önce Veliko Tırnovo'da Bulgaristan’ın ilk modern eczanesi açıldı

Bu binada ilk modern eczane açılmıştır. Foto: Atanaska Stamboliyska, Veliko Tırnovo Bölge Tarih Müzesi

Bulgaristan’da ilk modern eczane, 19. yüzyılın başlarında, ilk yüksek tahsilli Bulgar olan Dr. Marko Pavlov tarafından açıldı. Hayat yolculuğu 18. yy’ın duygusal bir romanında olduğu gibi sarsıntılı başlar. 1784 yılında o dönem Batı Makedonya'nın Syatişta köyünde doğdu. Erken yaşta yetim kalıyor. Yoldan geçen bir İtalyan buğday ve ipek tüccarı tarafından evlat ediniliyor. İtalya'da büyüyor, Venedik'te tıp okumaya başlıyor. 1808'de Fransa’da Montpellier Üniversitesi'nden doktor olarak mezun oluyor. Hala tıp öğrencisiyken Napolyon ordusuna gönüllü olarak katılıyor. 1809 Avusturya-Fransa Savaşı sırasında, ünlü Mareşal Jean Lann'ın emrinde sıradan bir doktor olarak görev alıyor. Kendisi tarafından iki liyakat nişanı ile ödüllendiriliyor.

Napolyon, Aspern-Essling Savaşı'ndan sonra yaralıları ziyaret ediyor, 1809 . Charles Menier

1814 yılından sonra Korfu adasında ve diğer İyon adalarında sağlıkçı olarak çalışıyor. Ardından Tunus ve Fas’ta askeri hekim olarak çalışıyor. “Filiki Eterya” gizli Yunan kurtuluş cemiyetine katılıyor ve 1821 yılında Yunanistan bağımsızlık savaşına katılıyor. Tsarigrad üzerinden Plovdiv’e yarleşiyor. Kısa zamanda iyi bir hekim olarak adını duyuruyor. Evleniyor. Plovdiv paşasının özel doktoru oluyor. Patronuyla birlikte Veliko Tırnovo'ya taşınıyor.

1822 yılına kadar Tırnovo sakinlerinin sağlığından hekimler, cerrahlar, ahtarlar, spicerler, bileriler ve her türlü şifacılar sorumluydu. Çoğu Ortaçağ reçetelerine dayanan her türlü ilaçlar ve iksirler kaynatılır, karıştırılır. Aynı yıl Tırnovolu hayırsever Hacı Minço, Tsarigrad’dan diğer bir hekimi – dr. Aleko Hristov(Hristofidis)’u çağırıyor.

Hacı Minço, kendi dükkanlarından birini eczane ve dispanser olarak kullanması için ücretsiz tahsis ediyor. Ayrıca yoksulların bedava tedavi edilmelerini sağlıyor.


Rakiplerinden geri kalmamak için Dr. Marko Pavlov da kendi modern eczanesini kurmaya acele ediyor. Daha 1823 yılında Fransa’dan ilaç ve cam saklama dolapları sipariş ediyor. Bu yıl, Bulgaristan’daki ilk modern eczanesinin başlangıcı sayılıyor. Mesleğin ihtiyaçları için “Lekarnya” adlandırılan özel dükkan kiralanıyor. Burada hekim, hem muayene ediyor hem de laboratuvar ve deposu olan ayrı odalarda ilaçlar hazırlıyor. Hazır ilaçlar, raflara dizili bir şekilde, alfabetik sıraya göre ve ağırlığına göre girişte porselen ve cam kaplarında sergileniyor.

Güçlü ilaçların muhafaza edildiği özel dolaplar da vardı.

Kabul bölümünde, büyük çalışma masasının ve yazıhanenin dışında, hekimin en üst raflara ulaşmasını sağlayan bir merdiveni vardı. Laboratuvarda, raflı bir masa, lavabo, elekler, havanlar, sert ilaçları öğütmek için bir makine vs gereçler bulunuyordu. Tuna vilayetinin her yerinden insanlar deva bulmak için “Lekarnya” ya  geliyorlardı. Dr. Marko Pavlov 5 Ocak 1864 tarihinde 80 yaşında vefat ediyor. 1855 yılında hayırsever Hacı Minço’nun öldürülmesinden sonra yoksul Tırnovoluların “ücretsiz muayenelerini” karşılayacak kimse kalmıyor ve onun sipariş ettiği eczane gelmiyor. Ne var ki Tırnovo’ daki ilk Bulgar eczanesi rekabetsiz kalmıyor. Kurtuluştan önce, Yanaki Zlatev de şehirde ikinci eczaneyi açıyor.

Dr. Marko Pavlov, tıp alanı dışında Tırnovoluların sosyal yaşamında da belirgin yere sahip. “Az. Az. Konstantin ve Elena” Kilisesini ve bünyesindeki okula yardımlar sağlıyor. Osmanlı mahkemesinde Bulgar tarafında jüri üyeliğine seçiliyor. Üç oğlu: Pavel (1824-1880), Haralampi (1831-1881) ve Georgi (1835-1903), Tsarigrad’ta Askeri Tıp Akademisi'nden mezun oluyorlar.  Pavel, Gorna Oryahovitsa ve Tarnovo'da aynı babası gibi Türk ordusunda askeri doktor oluyor. Bağdat'ta bir askeri hastanenin müdürüdür, işi onu Yemen'e kadar götürür ve Tsarigrad’da Kızılköye geri getirir. İkinci oğlu Haralampi Markov, Razgrad'da bir doktordur.


Marko Pavlov’un ölümü ardından “Lekarnya” en küçük oğlu Georgi Markov tarafından devralınıyor. Sadece soy adını değil, şirket adını da değiştirmek zorunda kalan Georgi, kapıya “eczane” tabelasını asıyor. Bu 1876 yılında Nisan Ayaklanması’nın acımasızca bastırılmasından sonra oluyor. O zaman Georgi Markov, Osmanlı şiddetini araştırma uluslararası komisyonuna bir bildiri yazıyor. Bu ihbarı destekleme babında halktan 176 imza topluyor. Bu girişimleri, yetkililer tarafından farkedilir. Rusya’nın büyükelçisi Kont Nikolay İgnatiev’in tavsiyesi üzerine Tsarigrad’ta saklanıyor. Yunan vatandaşlığını kabul ediyor. Tırnovo’ya döndükten sonra şirketin adı Georgi Markov yerine Georg Markizis oluyor.

1877’de Osmanlı- Rus kurtuluş savaşı sırasında Rus askerlerini ve Güney Bulgaristan’dan göçmenleri ücretsiz ilaçlar ile tedavi ediyor. 1886 yılında eczaneyi hemşehirlisi ve ticaret bakanı Panayot Slavkov’a devrediyor.

İlk Bulgar eczenesinin binası, restore edildikten sonra 1981 yılında müzeye çevriliyor. Ön cephesinde, ilk Bulgar eczacı Marko Pavlov'un adını taşıyan anma levhası bulunuyor.

Foto: Veliko Tırnovo devlet arşivleri
Çeviri: Ergül Bayraktar


Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Kategorideki diğer yazılar

Halkı Aydınlatanlar günü ve çağdaş boyutu

Halkı aydınlatanlar, yalnızca şükran ve hayranlık duyulan kişiler değil, tarihimizde milli aidiyet duygumuzu uyandıran en önemli şahsiyetler olarak görürüz.   Ancak “halk aydınlatan” kavramının arkasında nasıl bir arketip duruyor ve neden Halk..

Eklenme 01.11.2024 05:30
Amanda Paul

Moldova, Avrupa yanlısı bir gelecek seçti, ancak bunun sağlamlaştırması cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turuna kaldı

Moldova'nın AB üyeliğine ilişkin, ülke Anayasası’na yazılacak stratejik bir hedef olan referandumun sonuçları, her ne kadar Avrupa şüphecilerine “kıl payı” yaklaşsa da, ülkenin Avrupa yanlısı bakış açısını güçlendirdi. Ancak..

Eklenme 31.10.2024 07:58
Rayna Mancukova

Rayna Mancukova: Savaş, Ukrayna ve Moldova’daki Besarabya Bulgar topluluğunu bölmemeli

Sofya’da 28 Kasım 1938’da yayınlanan “Besarabya Bulgarları” gazetesinin tek sayısında  “Besarabya Bulgarları, Bulgar halk cüssesinin, Bulgar manevi ve kültürel birliğinin ayrılmaz bir parçasıdır ve böyle kalacaklar, zira aramızdaki bağ güçlüdür”..

Eklenme 29.10.2024 06:10