Yıllardan beri Bulgaristan’da işverenler yüksek ve düşük kalifiye eleman bulmada zorlanıyor. İstihdam Konfederasyonu verilerine göre, iş piyasasında boş olan yerlerin %30’unda uygun çalışanlar bulunamıyor. Bunun nedenlerinden biri ise halkın yaşlandığı, genç neslin ise ya anne- baba parası “yediği” ya da yurtdışına göç ettiği gerekçesiyle iş piyasasına katılmıyor olmasıdır.

Bulgaristan’ın çalışabilir durumdaki insanlar daha iyi iş şartları ve daha yüksek maaş beklentisiyle Batı Avrupa’nın zengin ülkelerine göç ediyor.

Eleman arama ve işçi gücü arasındaki orantısızlık Bulgaristan’da kalıcı bir eğilime dönüştü. Yurtdışından işçiler getirme imkanı şimdiye kadar çok iyi istifade edilmeyen bir fırsattır.

Bulgar ekonomisine iş gücü “akıtmanın” şimdilik tek olağan yolu AB dışında üçüncü ülkelerden işçi celbetmektir. 2023 yılında AB dışındaki ülkelerden Bulgaristan’da çalışmaya gelen ve çalışma izni alanların sayısı 23 000.

“Geçen yıl Ukrayna, Özbekistan, Kırgizistan ve Türkiye’den çok işçi geldi. Bulgaristan’a yakın olan bu ülkelerden binlerce kişiye çalışma izni verildi. Brezilya, ABD, Nepal, Tayvan gibi uzak ülkelerden de yoğun ilgisi dikkatleri çekti.

KNSB Sendikası İş Göçü ve Hareketlilik Piyasası uzmanı Atanaska Todorova eğilimleri aktarırken, gelenlerin farklı sektörlerde çalıştığını fakat en byük işçi açığının kalifiye olmayan işlerde olduğunu söyledi. Fiziksel işe dayalı ve kalifiye olmayan işlerde Bulgaristan’da büyük bir eleman açığı bulunmaktadır. 

Todorova: “Yurtdışından çalışmaya gelenler için hazrlanmış dokuz ayrı çalışma izni mekanizması var. Kısa vadeli ve uzun vadeli istihdam rejimleri bulunmaktadır. Kısa vadeli istihdam rejiminde 11 000 kişi turizm sektöründe işe yerleşti, 400 kişi tarımda çalıştı, 300 kişi hayvancılık alanında işe alındı.  

Uzun vadeli çalışma rejimine gelince inaat, demiryolu, metro ve derin kazım işleri gibi alanlarda Türkiye’den gelen işçiler yoğunlukta. Bu sektörlerde Türkiye’den işçiler çalışma izniyle istihdam edilmektedir. Bulgaristan’da yabancı işçilerin %66’sı uzun vadeli çalışma izniyle istihdam ediliyor.

"Geçen yıl çalışma izni alanların %40’ı daha ilk 6 ayında Bulgaristan’dan ayrıldı ve Avrupa’nın başka ülkelerine çalışmaya gitti.

İş gücü bulamama ve kadro sıkıntısnın temel nedeni işverenlerin çalışanlarına tatmin edici maaş verememeleri ve böylece bu kişileirn ülkeden ayrılmaları.

İşverenler yurtdışından gelen çalışanlara cazip aylık veremiyor. Örneğin turizm sektöründe çalışanların maaşları neredeyse asgari maaşa yakın ve çok düşük. Hal böyle olunca buraya gelen yabancılar daha birkaç ay sonra işi bırakıp, geçimini başka ülkelerde aramaya gidiyor.

İnşaat sektöründe maaşlar yüksek, fakat çalışma şartları çok zor olduğu için orada talepler az. 2023 yılında yabancılara çalışma izinlerinin sayısı yüksek olsa da, Bulgar ekonomisinde çalışmaya kalanların sayısı az.

İşverenlerin önündeki asıl en önemli konu bu işçileri tutmak için daha yüksek maaşlar, daha iyi şartlar sunmak olacaktır. Ekonomik göçün temel nedeni kendi memlektinde yakınlarının geçimini sağlamaktır elbette.

Yurtdışında çalışmaya giden gurbetçi Bulgaristan vatandaşları olduğu gibi, AB dışındaki ülkelerden buraya gelen işçilerin da gayesi budur. Onlar da para kazanıp, yakınlarına yollamak ister, bizim gurbetçilerimizin de paralarını Bulgaristan’a yolladığı gibi. O yüzden işverenler bunu düşünmeli”.

Yazı: Gergana Mançeva

Çeviri: Sevda Dükkancı