Kalkınma dönemi yaşanan Bulgaristan ve Romanya arasındaki ilişkilerin gelişmesi açısından hem uygun uluslararası bağlam, hem de her iki devlette yüksek düzeyde siyasi irade mevcuttur.

Cumhurbaşkanları Rumen Radev ve Klaus Iohannis tarafından bundan bir yıl önce Sofya’da imzalanan Bulgaristan ve Romanya Arasında Stratejik Ortaklığa İlişkin Ortak Siyasi Bildirge ile daha sıkı siyasi eylembirliği ve güvenlik alanında işbirliği, Tuna nehri üzerinde Ruse-Giurgiu köprüsünün kurulması dahil altyapının geliştirilmesi ve Bulgaristan ile Romanya’nın Avrupa Birliği ve Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü gibi uluslarası kuruluşlardaki pozisyonlarının güçlenmesine karşılıklı destek konuları anlaşmaya bağlandı.

Stratejik Ortaklığa İlişkin Ortak Bildirgeyi bugün itibari ile gözden geçirecek olursak bu belgenin farklı unsurlarında güçlükle sağlanmış olmakla birlikte belirli ilerlemenin mevcut olduğunu görürüz.

Örneğin bu yılın Şubat ayında AB Komisyonu Ulaştırmadan Sorumlu Üyesi Adina Valean, Tuna nehri üzerindeki ikinci köprüye ilişkin fizibilite raporunun onaylandığını bildirdi. Bu belgede yeni köprünün karayolu köprüsü olması öngörülürken Valean’ın sözlerine göre AB’nin son altyapı haritalarında Ruse-Giurgiu 2 köprüsünün hem karayolu hem demiryolu köprüsü olması gerekiyor. Ruse-Giurgiu feribot hattı ile ilgili de soru işaretleri mevcut. Hattın daha 2022 yılının yaz mevsiminde devreye konulması gerekirken feribot seferleri henüz başlatılmış değildir.

NATO kapsamında Romanya’da bulunan Bulgar askerleri var. Savunma alanındaki işbirliğinin seyri iyi görünüyor. İki ülkedeki güvenlik elitlerinin önde düşünce kuruluşları olan Sofia Security Forum ile New Strategy Center arasında sıklıkla temaslar gerçekleştiriliyor.

Ukrayna savaşı sonucu Karadeniz’de yayılan mayınların temizlenmesine yönelik Bulgaristan, Romanya ve Türkiye arasında Karadeniz Mayın Karşı Tebrileri Görev Grubu Mutabakatı imzalandı. Bu askeri çatışmanın yarattığı uluslararası bağlamda Bulgaristan ve Romanya yakınlaşma ve stratejik ortaklık yolunda girdi.

Arkada kalan bir yılda Bulgaristan’ın Romanya Büyükelçisi Radko Vlaykov ve Romanya’nın Sofya Büyükelçisi Brandusa Bredesku, siyaset, güvenlik, ekonomi, altyapı projeleri, medya ve kültür ortaklıkları alanlarında işbirliğinin yoğunlaştırılmasına yönelik ciddi ve çok yönlü çalışmalar yürüttüler.

İkili ilişkilere ivme kazandırılmasında Ruse’deki Bulgar Rumen Ticaret ve Sanayi Odası ve Sofya’da bulunan Bulgaristan ve Romanya Ticaret Odası, Romanya Parlamentosu’nun Bulgar asıllı vekili Georgi Nakov, Ruse ve Giygiu arasındaki “Danubius” bölgesi ve daha birçok insan ve kuruluşun katkısı oldu.

• Romanya’nın Targovişte kasabasındaki Bulgarlar’ın müzesi var, bütün bayramları beraber kutluyorlar

Bu arada Romanya’da Bulgaristan’la ilgili örneğin ülkemizin Rusya’ya çok yakın olması ve özel sektörünün kuşkulu olması gibi farklı önyargılar hâlâ mevcut. Gözlerini ya tamamen Batı’ya çevirmiş olan ya da Rumen hükümranlığını savunan Rumen elitleri için Bulgarlar pek ilginç görünmezken Bulgaristan’da Romanya’daki çağdaş gerçekler büyük ölçüde bilinmemekte, yaygın olan basmakalıp düşünceye göre Rumenler’le yakın ilişki kurmaya değmez.

Giurgiu’da tıbbi ve hayvansal atıklar yakma tesisinin kurulması projesi örneğin, sosyalizm döneminden kalma eski yaraya basarak zaten problemli olan Ruse’nin havasının Romanya’dan yine kirletileceği endişelerine yol açtı.

İkili ilişkilerde gerçek değişim ve reel stratejik ortaklık, iki ülke vatandaşlarının birbirlerini tanıyıp güven ilişkileri kurdukları zaman başlayacak.

Bu bağlamda iki devletin ulusal radyoları ve diplomatik enstitüleri arasındaki ilişkilerdeki dinamikler dikkat çekiyor. 2022 yılında BNR, Bulgaristan Radyosu bünyesinde Rumence Masası kurduktan sonra Bulgaristan Ulusal Radyosu ve Romanya Radyosu arasında imzalanan İşbirliği Anlaşması kapsamında düzenlenen etkinliklerden biri 29 Şubat’ta BNR Çocuk Korosu’nun Bükreş’te Romanya Radyosu’nun çocuk korosu ile birlikte konser vermesi oldu.

• Bulgaristan Radyosu artık Romence de konuşuyor 

• BNR Çocuk Korosu Romanya Radyosu’nun Çocuk Korosu ile ortak konserde buluşuyor

İki ülkenin diplomasi enstitüleri arasındaki işbirliği ile ilgili ise 14 Mart günü Bükreş’te yüksek düzey diplomatları ve dış politika uzmanlarının katılımı ile düzenlenen konferansı ileri sürmek gerekir.

• Bulgar ve Rumen diplomatlar ikili stratejik ortaklığın sonuçları ve geleceğe giden yol üzerinde durdu 

İki komşu ülkenin diplomasi enstitülerinin himayesi altında organize edilen etkinlikte enstitüs müdüleri Lilyana Popesku ile Tanya Mihaylova, iki kurum arasında mevcut olan işbirliği anlaşmasını yenileyen bir belge imzaladılar.

Tanya Mihaylova, Bulgaristan Diplomasi Enstitüsü tarafından 2023 yılında “Jeopolitika bağlamında Romanya’nın dış politikası ve Bulgaristan” konulu bir araştırma derlemesi yayınladığını hatırlattı, Lilyana Popesku ise Romanya Diplomasi Enstitüsü tarafından iki ülke arasındaki stratejik işbirliğine ilişkin hazırladığı kitabın yakında çıkacağını belirtti.

Romanya Dışişleri Bakanlığı Devlet Sekreteri Daniela Gîtman iki ülke ortaklığının içinde geliştiği bağlamdan bahsederken örneğin Güneydoğu Avrupa’da eşgüdümlü politikaların yürütülmesinin bölgenin Avrupa Birliği ile bütünleşmesi açısından önemli rol taşıyabileceğine işaret etti.

Bulgaristan Dışişleri Bakan Yardımcısı Shekerletova ise daha çok ikili ilişkilerdeki dinamiğe ve geçen bir yılda stratejik ortaklık kapsamında yapılanlara odaklandı.

• Dışişleri Bakanlığı Diplomasi Enstitüsü Bulgaristan ve Romanya arasındaki ilişkiler konulu yeni araştırmalar tanıttı

Son bir yılda ikili ilişkilerde değişim rüzgarı ederken iki devletin birbiri ile çok ilgili olmadıkları geçmişin atalet ve birikimi, görünür olmaya devam ediyor. Bulgaristan ve Romanya başkentlerinde diğer ülkenin kültür merkezinin bulunmaması, karşılıklı kültür tanıtımlarını sınırlandırmaktadır. Oysa Romanya’da yapılan son nüfus sayımında Bulgar olduğunu beyan eden 6 bin kişi oldu.

Elitlerin ikili ilişkilerin pekişmesine yönelik faaliyetlerinin insanlarla bağlantılı olmasına ihtiyaç var. 

Aralarında tarihi yakınlık bulunan Bulgar ve Rumenler, birbirleri ile kıymetli deneyim alış verişinde bulunabilir, yeter ki bunu yapmak isteyen insanların elinde doğru anahtarlar bulunsun.Karşılıklı açılma ve tanıma ile işbirliği sürecinin başlamış olması sevindiricidir.

 Uzun zamandır beklenen değişimi getiren ve Bulgar ile Rumenler’e diğer ülkenin planlarında layık oldukları yeri alma imkanını sağlayan bu sürecin sürmesi gerektiği muhakkaktır.

Çeviri  : Tanya Blagova