-Gabrovolular düğünlerde neden çorapça oynuyor, dans ediyor?
-Gabrovolular neden komşu köy müziğini dinliyor?
Kuzey Bulgaristan’ın Gabrovo kentinin insanları için yaratılmış binlerce fıkradan sadece birkaçı bunlar. Gabrovolular çok cimri olarak ün kazanmışlardır tarih boyunca. Onlar büyük bir keyifle ve hiç alınmadan bu özellikleriyle alay etmeyi de biliyor. Kendinle alay etmesinin bilen insan ise muhakkak aydın kişiler olarak da algılanabilir. Girişimci Gabrovolular daha da ileri gider ve 1972 yılında eski bir deri fabrikasının binasını Mizah Evi olarak restore eder. Bu yıl 40. kuruluş yılını kutluyor Mizah Evi. Açılışından bir yıl sonra bu merkezde Ulusalararası Müzah Biyenali organize edilmeye başlanır. Bu biyenallerden ve değişik etkinliklerden müzede mizah sanatondan 50 bin eser toplandı- karikatürler, fotoğraflar, resimler, tablolar, grafikler, plaketler ve heykeller. 1973 yılından bu yana düzenlenen dünyaca ünlü bienalde; başta karikatür olmak üzere fotoğraf, heykel, poster, grafik, illustrasyon, çizgi gibi görsel sanat eserleri ile yazılı mizah dalında mizah öyküleri, fıkralar, tiyatro eserleri yarışma kapsamında değerlendirilmektedir.Her bienalde Büyük Ödül olarak bir ALTIN EZOP heykelciği verilirken yanı sıra çeşitli para ödülleri ve özel kurumların ödülleri de verilmektedir. Mizah evi halkla ilişkiler sorumulusu Darina Marinçeva 1 Nisan 1976’dan beri bu müzeye “Gabrovo gezegeni” adı verildiğini anlattı:

“Yergi evine aynı zamanda “Gülme Luvre Müzesi” derler. Dört kat üzerinde kurulu müzede, onlarca sergi salonu, toplantı salonları, teşhir reyonları, neşeli kompozisyonlar, heykeller, şakacı objeler, karikatür, komik fotoğraflar, tablolar, pankartlar, karnaval maskeleri ve kostümleri ve eğlenceli çocuk resimleri var. Müzenin 40.yılı dolayısıyla “Gabrovo mizahının kökenleri” adı altında bir sergi açtık. Şehir ve insanlarıyla ilgili en ünlü fıkra, resim, yapıtlar bu teşhirde yer alıyor. Karikatür ustası Boris Dimovski’nin kara kaleminden eserler Gabrovoluların dillere destan olmuş espirilerini aktarıyor.

Yıllar içinde müzede farklı eser sayısı 38 bini geçti. Bu eserler bizi zengin kılıyor, fonumuzda yer alan eserleri devamlı değiştiriyoruz ve tematik olarak sergiler yapıyoruz, diyor yetkili. Gabrovo kentinde kurulmuş bulunan Mizah ve Yergi Evi (House of Humour and Satire) bir diğer tanımlamayla Karikatür Müzesi, 1 Nisan 1972 yılında faaliyete geçmiştir. Burada “Dünya dönüyor, çünkü gülüyor” sloganı ile binlerce yazar, çizer ve mizahsever biraraya gelerek mizahı yaşama olanağına kavuşmaktadır. Bugün Mizah ve Yergi Evi; 17 300 sanatçı, yazar ve benzeri kimseler ile aktif bir iletişim içindedir. Bu iletişim sayesinde gerçekleştirilen bilgi alışverişi “Halk Mizahı” kolleksiyonunun durmadan genişlemesini olanaklı kılarken, yeni sergi, yayın ve araştırmalara da önayak olmaktadır.
Müzenin kütüphanesinde 35 dilde 26 000 kitap ve dergi bulunmaktadır. Dünya üzerindeki 44 ülkenin 113 kütüphanesi ile iletişim içerisindedir.

Gabrovo’daki bu müzede, toplam 8 000 metrekare alandaki 10 sergi salonunda kişisel sergiler, karma sergiler, ulusal ve uluslararası sergiler yapılmaktadır. Modern görsel ve işitsel cihazlarla donatılmış bu salonlarda grafik, karikatür, yergisel tablo, heykel, fotoğraf, karnaval ve tören maskları, kostüm ve duvar resimleri sergilenmektedir.
Mizah ve Yergi Evi kurulduğundan beri çeşitli yayınlar yaparak tüm dünyaya dağıtmaktadır. Bunlar arasında “A PROPOS” mizah ve yergi dergisi, bulgarca, ingilizce, fransızca ve rusça dillerinde yayınlanmıştır.
20 dilde 43 baskı yapan “Gabrovo Anekdotları Kolleksiyonu” iki yılda bir yapılan “Mizah ve Yergi Yarışması” katalogları, “Dünyanın 106 Modern Karikatürcüsü” albümü, çeşitli ülkelerden derlenen 2 000 fıkrayı içeren “Şaka” adlı kitabı ve “Uluslararası Hitar Petar Edebiyat Yarışması”nda ödül kazanan mizah yazarlarının çalışmaları, yayın alanında yapılan önemli etkinliklerdir.

Mizah ve Yergi Evi, iki yılda bir Mayıs ayında “Uluslararası Sanatta Mizah ve Yergi Bienali” düzenlemektedir. Bienalde karikatür, resim, heykel, yergisel grafik, mizahi çizim, fotoğraf ve edebi eserler sergilenmektedir. Bu eserler bir yarışma jürisi tarafından değerlendirilerek ödüllendirilmekte, en önemli esere Altın Ezop heykelciği verilmektedir.
1973 yılında Erdoğan Bozok Türkiye’ye ilk Altın Ezop’u getirmiştir.
Yine iki yılda bir yapılan “Hitar Petar Mizahi ve Yergisel Yayınlar Yarışması” da bu festival içerisinde düzenlenmektedir. Aziz Nesin de bu dalda ödül kazanmıştır.
Uzun ve kısa metrajlı komedi filmlerinin yarıştığı “Uluslar arası Komedi Filmleri Festivali”ni de düzenleyen Mizah ve Yergi Evi, komedi filmleri yapımcılarını desteklemek için yaptığı bu festivalin sonunda, başarılı filmlere “Charli Chaplin Ödülü” vermektedir.
Burada yapılan bir başka yarışma da “Bulgar Ulusal Fıkra ve Öykü Anlatma Yarışması”dır. Bulgaristan’daki geleneksel folklorik mizahı desteklemek amacıyla düzenlenmektedir. En iyi öykü anlatıcısı ödüllendirilmektedir.

Mizah ve Yergi Evi’nde 1985 yılında açılan bir de tiyatro vardır. Burada mizah ve yergi içeren müzik, dans ve tiyatro oyunu çalışmaları yapılmakta, bu alanda yeni yorum ve araştırmalar denenmektedir.

Derleme ve çeviri: Sevda Dükkancı