Günün Programı
Yazı Boyutu
Bulgaristan Ulusal Radyosu © 2024 Tüm hakları saklıdır

Hristo Botev, Nisan Ayaklanması ve "Slav komiteleri"

2 Haziran 1876’da milli bağımsızlık mücadelesinde Bulgaristan en büyük kahramanlarından biri olan Hristo Botev’i kaybetti

Hristo Botev, İvan Drasov ve Nikola Slavkov
Photo: Toma Hitrov

Bulgaristan için kader belirleyici olan 1876 Ayaklanması katılımcılarının hatıraları çoğu zaman çelişkilidir. Ancak Bulgaristan’ın bağımsızlığı konusunu gündeme taşıyan mektuplar ve belgeler, okul müfredatındaki tarih okumalarının dışına çıkan, olayların daha geniş bir resmini çizmektedir.

Zahari Stoyanov’un kaydettiği Dimitır Gorov’un anılarına göre şair ve devrimci Hristo Botev ile birlikte 16 Mayıs 1876'da Giurgiu'da “Radetski” gemisine binen 40 kişilik ilk Çetnik grubunun ödediği bilet ücretinin 650 altın frank olduğunu biliyor muydunuz?

Bu miktar o dönemde küçük bir işletme sermayesi için yeterliydi. Sırbistan'a giden bahçıvan kılıklı 195 Çetnikten her birinin üçüncü sınıf biletinin fiyatı modern bir tüfeğin fiyatına denkti. Her biri çoğu Belçika yapımı oldukça iyi silahlarla donatılmıştı. Az bir miktar olmayan silahların parası Ağustos 1875'ten Temmuz 1876'ya kadar Bükreş'te faaliyet gösteren“Bulgar İnsansever Encümeni” tarafından sağlandı. Bu kurul, resmi olarak Bosna Hersek'teki ayaklanma için kaynak toplama amacıyla oluşturulmuştu. “Bulgar Merkez Hayırseverlik Cemiyeti ”nin devamı mahiyetindedir.

Radetski gemisinin ele geçirilmesi, gravür
Günümüzde “sivil toplum kuruluşu” olarak adlandıracağımız bu kuruluşlar, resmiyette o zamanlar Bükreş'te kapatılan Bulgar Devrimci Merkez Komitesi'nin üyesi olan Kiryak Tsankov tarafından yönetiliyordu. Ancak gerçekte her iki örgüt de Rus diplomat Vladimir Yonin tarafından yönetiliyordu. Yonin, Eflak'ta “Slav Komiteleri ”nin bir temsilcisiydi. Pratikte Slav Komiteleri, Rusya'nın Şarki Meselesi’nde Sırbistan ve Bulgaristan'a yönelik dış politikasında çok önemli rol oynadılar. Rusya'nın Kırım Savaşı'ndaki (1853-1856) mağlubiyeti sonrasında kurulan komiteler, Avrupa’da formalitede Rus devletinden uzak bir toplum örgütüydü. Komiteler, Sırbistan ve Bulgaristan'da eğitim ve kiliseyi destekleyeceklerini beyan ederler. Gerçekte ise , Rus diplomasisinin Balkanlar'da hibrid propagandası ve silahlı eylemler yürütmesinin bir aracı işlevini görüyorlar. Komitelere sağlanan finansmanın yüzde 80'den fazlası önce Rusya’nın Asya Devlet Departmanı'nın, ardından da Rusya İçişleri Bakanlığı'nın bütçesinden karşılanıyordu.
Botev çetesinin Kozloduy!a inişi - ressam Dimitar Güdcenov

İlginç bir soru var - “Slav komiteleri” 1875 yılında Hristo Botev ve öncülük ettiği Bulgar Devrim Merkez Komitesi’ne Stara Zagora ayaklanmasının örgütlenmesi için para ve silah sağlamayı reddederken, aylar sonra Nisan ayaklanmasını neden destekledi?

Komiteler ve Eflak'taki şubeleri, Nisan Ayaklanmasını hazırlayan ve 1875'in sonunda feshedilen Giurgiu Komitesinin faaliyetlerini kontrol ediyordu. Slav Komiteleri şubeleri vasıtasıyla, Osmanlı’ya karşı ayaklanmayı destekleme amacıyla Eflak ve Sırbistan’dan Bulgaristan’a girecek çetelerin Tuna ötesindeki koordinasyonunu üstleniyorlar.

Bosna - Hersek'teki ayaklanmanın bastırılması, gravür
Peki, neler oluyor? 1875 yılında Rusya ve Avusturya-Macaristan, Bosna Hersek'teki isyanın gerçekleşmesi için yoğun çaba sarf ediyorlar. Viyana ve Sankt Peterburg, bu isyanın, doğu sorununun tartışılacağı uluslararası bir konferansa sebep olması konusunda anlaştı. Hristo Botev'in devrimci basındaki hararetli siyasi makalelerini okursanız, Bulgar Devrimci Merkez Komitesi üyelerinin Bulgaristan'ın ayaklanma ve kurtuluş konusunu gündeme getirme anını kaçıracağından nasıl korktuklarını görürsünüz. Bulgar Devrimci Merkez Komitesi böyle bir ayaklanmayı örgütlemeye karar verdi. Botev, Ağustos ve Eylül 1875'te para ve silah aramak için Kişinev ve Odessa'ya gitti.
İvan Aksakov- avukat ve yayıncı, 1875'ten 1878'e kadar Slav Komiteleri'nin başkanı.

Ancak “Slav Komiteleri” ve onlar tarafından kontrol edilen Rusya'ya göceden Bulgarlar onu eli boş gönderiyorlar. O dönemde Rusya, Avusturya-Macaristan ile anlaşmalarına uyuyor ve Bulgarların ayaklanmamasını istiyordu. Ancak Bosna Hersek'teki ayaklanma sonuç vermedi. İngiltere’nin desteğini alan Osmanlı devleti Balkan topraklarındaki statükoyu değiştirecek bir konferansın düzenlenmesini reddediyor. O zaman Sankt Peterburg eli bağlanmış hissediyor ve Bulgarlara bel bağlıyor.

Hristo Botev, bir düzü nedenlerden ötürü Giurgiu'Komitesi'nin çalışmalarına katılmadı, ancak Tuna’yı geçecek çetelere katılmaya hazırlanıyordu. 1876 yılının Nisan ayının sonu ve Mayıs ayının başında Botev yeniden Kişinev ve Odessa'ya gitti. Sıcak karşılanıyor ve para yardımı almayı başarıyor. Sonuç olarak “Bulgar İnsansever Encümeni” , Bulgaristan’a geçmeye hazırlanan iyi finanse edilen ve iyi silahlanan “Aziz Georgi”  grubunu Botev'in gelecekteki çetesine dahil edecek.

Bulgarların tarihinde, ulusal çıkarların, büyük uluslararası politikaya başarıyla bütünleştiği ve büyük güçlerin anlaşmazlıkranın üzerine çıktığı mutlu anlar oldu. Hristo Botev gibi devrimcilerin ve ayaklanmaya katılan herkesin fedakarlığıyla ödenen Nisan Ayaklanması böyle bir başarıdır. 1876’daki olaylar Bulgarların kurtuluşunu hızlandıracak ve Bulgar devletinin yeniden dirilişine yol açacak.

Çeviri: Ergül Bayraktar

Foto: İvo İvanov



Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Kategorideki diğer yazılar

Paleontologlar Trın yakınlarında dinozorlar zamanından kalma 30’un üzerinde hayvan fosili bulular

Bulgaristan Bilimler Akademisi(BAN) Ulusal Doğa Bilim Müzesi’nden paleontologlar, günümüz Trın şehri bölgesinde 80 milyon yıl önce hayvanlar dünyasının nasıl göründüğü sorusuna yanıt arıyor. Trın yakınlarında bu yıl yedincisi düzenlenen..

Eklenme 06.10.2024 06:35

Cuma öğleden sonra

Cuma öğleden sonra dini konulardaki sohbetimizde Vedat Ahmet ile birliktesiniz.

Eklenme 04.10.2024 14:00

Çar III. Boris doğumunun 130. yıldönümü münasebetiyle Sofya’da sergi

Ulusal Tarih Müzesi’nin, merkez lobisinde Çar III. Boris’in doğumunun 130. yıldönümüne adanan “Çar III. Boris Şahsiyet ve Devlet Adamı” başlıklı sergi açılac ak. Sergide, Çar Boris’in yaşam yolunu gözler önüne seren, Bulgaristan tarihi için..

Eklenme 03.10.2024 05:40