Haziran ayının sonunda Tsaribrod “Aziz Kiril ve Aziz Metodiy” Lisesinde “Kültür Köprüleri: Sırbistan’da önde gelen Bulgarlar” adlı Uluslararası Bilimsel Forumu düzenlendi.

Bulgaristan Eğitim ve Bilim Bakanlığı'nın "Bulgarlar’ın Anlatılmamış Hikayeleri" Ulusal Programı kapsamında sağladığı mali destekle gerçekleştirilen forum öncesinde okulun fuayesinde iki sergi açıldı. Biri, 20. yüzyılın başlarında ve ortalarında Avrupa'nın meşhur yönetmenlerinden biri olan “Zlatan Dudov'un doğumunun 120. yıldönümü”ne adandı.

Veliko Tarnovo “Aziz Kiril ve Aziz Metodiy” Üniversitesi filoloji uzmanı prof. Tsenka İvanova, Tsaribrod doğumlu bir Bulgar olan Zlatan Dudov’un lise eğitimini Sofya’da, yüksek öğrenimini ise Berlin'de tamamladıktan sonra kendini sinemaya adadığını anlattı ve şunu da ekledi:

“Konferansın fikri, unutulan hikayeleri gün ışığına çıkarmak veya anlatmaktı, çünkü nesillerin değişmesiyle, daha geç tarihlerde yaşanan olayların ve uluslararası ilişkilerdeki güncel gelişmelerin de etkisiyle toplumsal bellekte bazı “düzenlemeler” yapılmaktadır. “Bulgarlar’ın anlatılmamış hikayeleri” projesi, Bulgar dilinin kullanıldığı, çağdaş görünümleriyle Bulgar kültürünün var olduğu pek çok ülkeyi kapsar. 

Bir de nesillerin değişmesiyle bilginin aktarımı kesintiye uğrar ve  Tsaribrod’da, Bulgar öğrencilerin girişimiyle Vasil Levski’nin resmedildiği tabloların teşhir edildiği bir sergi düzenlendi. Katılımlarından dolayı onur belgesi sunulan çocukların çoğu Tsaribrod “Aziz Kiril ve Aziz Metodiy Lisesi” öğrencisidir. Bundan sadece bir ay önce ise okulun Bulgar öğrencileri, öğretmenleri ve okul müdürü Bratislav Stamenov Karlovo “Vasil Levski” Ulusal Müzesi’ni ziyaret ettiler.bazı hikayeler “hakikatin sayfaları arasında mahpus kalır”.

“Onlar, müzemizde, Bulgar edebiyatının Patriği İvan Vazov’un şiir derlemesindeki tüm kahramanları bir araya getiren “Epopeya na zabravenite” (Unutulanlar Destanı) adlı tabloyu gördükten sonra Sopot’a giderek büyük şairin doğduğu evi de ziyaret ettiler” diyen okul müdürü Dora Çauşeva, şöyle devam etti:  

“Daha geçen yıl, yurt dışındaki Bulgarlar Birliği’nin Karlovo’daki buluşmasında  “Bulgarlar’ın anlatılmamış hikayeleri “ programı tanıtıldı. Program bu yıl Bulgar okullarının olduğu farklı ülkelerde büyük ilgi görüyor. Biz de sembolik olarak “Bulgaristan’daki şanlı ve unutulmuş Bulgarlar” adını verdiğimiz projeyi ortaklaşa yürütmek konusunda Belgrad Üniversitesi öğretim üyesi dr. Radostina İvanova’nın fikri ve teklifini kabul ettik. Bu şekilde, Uyanış Döneminde orada doğmuş ya da Vasil Levski gibi ulusal kurtuluşla ilgili faaliyetlerinin bir kısmını Sırbistan topraklarında yürtümüş olan Bulgarlar hakkında hem araştırma hem de popülerleştirme faaliyetleri yürütmek istedik. Umarım bu, yerli öğrenciler için ilgi çekici oldu. 

Bulgar çocukları, okul gezisi kapsamında Karlovo’ya ziyarete gelerek müze kompleksini ve Vasil Levski’nin doğduğu şehrin diğer yerlerini canlı olarak görme imkanını buldular. Bu şekilde, bu proje Bulgaristan’dan Sırbistan’a ve Sırbistan’dan Bulgaristan’a olmak üzere, her iki yönde farklı formatlarda yürütüldü” dedi Dora Çauşevave konu ile ilgili Belgrad Üniversitesi öğrencileri tarafından gönderilecek metinlerin kitap haline getirileceğini de ekledi. Kitapta iki ülke arasındaki kardeşlik ilişkileri ve Uyanış Döneminde Bulgarlar’ın ulusal bağımsızlık hareketine katkıda bulunan insanlara ilişkin hikayelee yer alacak.

 “Örneğin, İkinci Lejyon sırasında Vasil Levski ile birlikte Belgrad'da bulunan Angel Kanchev, yerel Topçu Okulu’na ya da farklı isimlerle anılan Askeri Akademi'ye kaydoldu ve eğitimine burada başladı. Bundan kısa süre önce bir meslektaşımız 5 Mart 1872'de Osmanlı yönetimlerinin eline geçmemek için intihar eden Angel Kanchev'in Ruse limanındaki trajik ölümüyle ilgili İstanbul'daki arşivlerde ilginç belgeler buldu. Bu belgelerden biri - 1869 tarihli bir Sırp pasaportu, Kanchev’in tedavi için Romanya'ya gitmek üzere Belgrad'dan ayrıldığını ve askeri eğitimini tamamlamak için geri dönmediğini gösteriyor.

Savaş sırasında 1877'de Bulgar direniş birliklerinin oluşturulması yönünde yapılan çağrı üzerine gönüllü birliklere katılan adı bilinmeyen pek çok Bulgar,Bulgaristan'ın anlatılmamış tarihinin bir parçasıdır.

Tsaribrod’daki etkinlik, bugünkü Sırbistan topraklarında bulunmuş olan Bulgar kökenli önemli kişilerle ilgili tarihin bugünden bakarak okunmasının kapısını açıyor.

“Sırbistan’da önde gelen Bulgarlar” konferansı, bu kişilerle ilgili her şeyi özetlemeyi başardığını söylenemez, öyle bir hedefi zaten yoktu. Bu projenin bundan sonra geliştirilmesi ve önümüzdeki dönemlerde çok yakın geçmişte, Bulgarlar’ın anlatılan ve anlatılmayan hikayelerine farklı bir bakış açısı getiren kişilere ve Sırp-Bulgar diyaloğu üzerine odaklanmak gerek”

Foto: Yurtdışı Bulgarlar Ajansı, far.rs, Goethe-Institut Bulgarien

Çeviri: Nergis Hüseyin