Arnavutluk’ta yapılan son genel nüfus sayımı verilerine göre Bulgarlar ülkedeki en büyük üçüncü azınlık. Bu veriler Arnavutluk'taki Bulgarların sayısına ilişkin ilk resmi verilerdir zira Bulgar azınlığı ancak 2017 yılında resmen azınlık olarak tanındı ve son nüfus sayımına kadar istatistik kayıtlara dahil edilmemişti.

Bulgaristan Bilimler Akademisi (BAN) Nüfus ve İnsan Araştırmaları Enstitüsü'nden Doç Dr. Spas Tashev, Arnavutluk'taki nüfus sayımı sonuçlarının Batı Balkanlar'daki Bulgar toplulukların geleceğine dair iyiye işaret olduğunu belirtti.

Balkanlar’da nüfusu üzerine çalışan araştırmacı Doç. Spas Tashev, ilk defa 7 057 kişinin kendisini resmi olarak Bulgar olarak tanımladığı Arnavutluk'taki nüfus sayımı sonuçları ile ilgili Bulgaristan Radyosu’na konuştu ve şu yorumda bulundu:

"Bu sayı daha ziyade Kukes Gora’sı, Golo Brdo ve Mala Prespa bölgelerinde yoğun olarak yaşayan Bulgarların gerçek sayısıdır.  Oradaki Bulgarların çoğu son yıllarda göç sebeplerinden ötürü Arnavutluk'un iç kesimlerine yerleşti. Birçoğu da ülkeyi terk etti. Arnavutluk'ta Bulgarca konuşanların gerçek sayısı yaklaşık 50 000.

Tabi bunların hepsi Bulgar şuuruna sahip değil. Bulgarların kayıtlara dahil edildiği ilk nüfus sayımı olan bu sayımın sonuçları, Arnavutluk devletini Bulgar azınlığını resmen tanımaya ikna etmeyi başaran tüm Bulgar halkının ve Bulgar diplomasisinin büyük bir başarısıdır.

Nüfusbilimci Doç. Dr. Tashev, sayım boyunca prosedür hakkında yerel Bulgarlardan geri bildirim aldığını ve her şeyin Avrupa standartlarına uygun olduğunu söyledi. Tashev, ülkedeki büyük iç göçün, başkent Tiran ve Elbasan şehrinde Bulgar mahallelerinin oluşmasına yol açtığını belirtiyor. Bölgede demokratik değişimlerin başlamasından sonra birçok yerli Bulgar İtalya ve İngiltere’ye göç etti. Araştırmacı, Arnavutluk'taki Bulgar azınlığın daha Osmanlı yetkilileri tarafından tanındığını hatırlatmada bulunuyor. Ülkedeki Bulgarların varlığı, Birinci ve İkinci Dünya savaşları sırasında farklı yabancı nüfus sayımları tarafından da kaydedilmiştir. Makedon azınlığı olarak adlandırılan grup ise ancak 1944 yılından sonra, sosyalist Bulgaristan'ın ideolojik sebeplerle Arnavutluk'taki Bulgarların kaderi ile ilgilenmediği dönemde ortaya çıkmıştır.

Doç. Spas Tashev sözlerini şöyle sürdürdü: "Demokrasinin gelmesiyle birlikte Bulgar azınlık kendi kimliğini aramaya başladı. Bir kez daha Bulgaristan'dan destek aradılar. Biz geçiş sürecinde olan bir ülkeydik. Yardım edecek kaynaklara sahip değildik. 

Geçen asrın 90’lı yıllardaki bu dönemi hatırlıyorum. O zaman Ohri Radyosu, Arnavutluk'a yayın yapmaya başladı, Korça Radyosu'nun yayınlarını sunacak gazeteciler gönderildi, böylece Yugoslavya dağıldığında ve şu anki Kuzey Makedonya devleti kurulduğunda, bu halk arasında çok güçlü bir Makedon propagandası vardı. Halk bu propagandayı kabul etmedi. Daha o zaman kimliklerini savunmaya başladılar. 

Arnavutluk parlamentosuna sunulan 5 000 imza toplandı. Bu imzaların bir kopyası da Avrupa Parlamentosu'na gönderildi. 2017 yılında Arnavutluk makamları nihayet mevzuatında değişiklik yapmak zorunda kaldılar ve Bulgar ulusal azınlığı resmen tanındı.

Ancak yine tekrar altını çizerek söylüyorum- bu bir nüfus sayımı ile ilgili değildi, Bulgarların tam olarak nerede yaşadıkları bilinmiyordu.”

Bu aşamada Arnavutluk'ta kendilerini Bulgar olarak tanımlayan insanların toplam sayısı 7057'dir.

Araştırmacı, "Bu azınlığın Arnavutluk'un hangi coğrafi bölgelerinde bulunduklarını görebilmemiz için hala verilerin kamuoyuna açıklanmasını bekliyoruz" diye belirtiyor. Verilerine göre, Kökes Gora'sında nüfusun yaklaşık yüzde 80'i Bulgar. Golo Brdo'da bu oran yüzde 60 civarındayken, Mala Prespa'da nüfusun yüzde 20-25'i kendini Bulgar olarak tanımlıyor. 

Etnografik bir farklılık olmamasına rağmen, bölgede Slavca konuşan diğer halklar kendilerini Makedon olarak tanımladı. "Bulgaristan'ın Makedon kimliğine karşı hiçbir zaman karşı çıkmadığını vurgulamalıyız. Verilerin yayınlanmasından sonra bile Arnavutluk'ta Bulgar topluluğu olmadığını iddia eden Üsküp'ün aksine" diye vurguluyor.

Doç Dr. Spas Tashev, nüfus sayımı verilerine dayanarak, Arnavutluk'un Avrupa entegrasyonu sürecinde, Golo Brdo ve Kökes'in Mala Prespa gibi bağımsız idari belediyeler olmalarını bekliyor. Bu yeni aşama Arnavutluk'taki Bulgarlara, Bulgaristan ile işbirliği içinde yerel ve sınır ötesi projeler geliştirerek bölgedeki geçim kaynaklarını kormua imkanı verecek.

Foto: BTA, BGNES

Türkçesi: Ergül Bayraktar