Neredeyse iki aydır devam eden sıcaklar, yıkıcı yangınlar ve hemen hemen tüm ülkeyi etkisi altına alan kuraklık, 2024 yazına damgasını vurdu.

Avrupa Orman Yangını Bilgi Sistemi’nin uydu görüntülerine dayanan verilerine göre,2024 yılı başından itibaren AB'deki orman yangınlarından en çok etkilenen ülke Bulgaristan oldu.

Yalnızca bu yaz, yaklaşık 40 bin hektarlık orman kül oldu,ki bu, ülke için ortalama olarak 2006-2023 döneminde, yaklaşık 10 bin hektardı.

Sadece 20-21 Ağustos günleri arasında kuru ot, orman içinde yoğun bitki  örtüsü ve çalılıklarda 63 yangın çıktı, bir anız yandı,  33 çöplükte yangın meydana geldi, bir orman yandı, ayrıca müştemilattaki yangında hareket bozukluğu çeken yaşlı bir kişi hayatını kaybetti.

Bölge birimlerinin ülkede her gün meydana gelen yangınlarla mücadele eden "Yangın Güvenliği ve Sivil Savunma” Genel Müdürlüğü’nün neredeyse her günkü verileri bundan ibaret.

Büyük yangınlar, Slavyanka, Sakar ve Istranca Dağlarında en değerli ormanların küle dönmesine neden oldu.

Ulu ormanlar yok olurken nadir endemik türlerin bulunduğu tüm ekosistemler onlarla birlikte ölüyor.

Ülkemizin, bu yaza kadar, korumaktan gurur duyduğu çeşitli yaban hayatına verilen zararı ancak tahmin edebiliriz. Diğer taraftan orman yangınları, aynı zamanda su kaynaklarını da doğrudan etkiliyor ve bu kaynaklar büyük oranda azalıyor.

 Doğal Hayatı Koruma Derneği-WWF-Bulgaria, “Ormanlar” Programı kıdemli uzman  Kostadin Valchev, BNR Vidin Radyosuna verdiği demeçte, “Bulgaristan'daki içme suyunun büyük bir kısmı, yani yaklaşık yüzde 90'ı ormanlık alanlardan geliyor” dedi ve sözlerine şöyle devam etti:

“Orman olmayınca, su daha hızlı akıyor ve özellikle kuraklık dönemlerinin artmasıyla birlikte içme suyu sıkıntısı yaşanma riski de artıyor. Şu anda, benim bildiğim kadarıyla Bulgaristan’da en az 300 yerleşim yeri su sıkıntısı çekiyor. Uzun vadeli iklim değişikliği tahminleri gerçekleşirse gelecekte, ormanlardan gelen su,  odundan  bile daha pahalı hale gelecek.

Ormanlar bizim için sadece biyolojik çeşitlilik ve içinde yürümeyi sevdiğimiz için değil, aynı zamanda onsuz yaşayamamız mümkün olmayan içme suyu açısından da çok önemlidir."

Kostadin Valchev'e göre, Akdeniz'deki deniz suyunun rekor sıcaklıklara ulaşması, kasırgalar ve şiddetli yağışlar yaratarak hasara yol açabilir. Geçen yıl, Bulgaristan’ın Tsarevo ve Yunanistan'ın Volos belediyelerinde bu tür felaketler yaşandı ve 48 saat içinde metrekare başına 800 mm'den fazla yağış düştü.

“Orman, sel veya büyük su baskını riskini, 100-200 milimetreye kadar önemli ölçüde azaltıyor– diyor Kostadin Valchev ve şöyle devam ediyor. Elbette, 800 mm'nin üzerindeki miktarlarda kaçış yok, ancak 200 mm'ye kadar şiddetli yağışlar, söz konusu yağışın ait olduğu havzalardaki nehirlerin akış yönünde hasar görmesi riskini önemli ölçüde azaltabilir.  İşte bundan dolayı ormanlar gittikçe daha önemli oluyor.

Bir ormanın yukarıda saydıklarım da dahil olmak üzere, tüm işlevlerine ulaşması en az onlarca, bazen de yüzlerce yıl alır. Oysa dakikalar içinde yanıp kül oluyor”.

Uzmanlara göre, yangınlarla mücadele için gerekli teknik araçların yanı sıra, önlem almak da gerekiyor.

Bir yandan bunlar, yangın ihbarlarının zamanında gönderilebildiği gözetleme sistemleridir, çünkü geniş alanları kaplamalarına neden olan şey tam olarak geç tespit edilmeleridir, oysa onların söndürülmesi için çok büyük bir kaynak gerektiriyor. Öte yandan yangına sebep olanlara yönelik daha sert yaptırımların yanı sıra mevzuat değişikliğine de ihtiyaç var.

Bu bağlamda, "Vızrajdane" Meclis grubu, belediyelerin yanmış ormanları fotovoltaik sistemlerin inşası için satma olasılığını önleyecek şekilde Orman Kanunu’nda değişiklik yapılmasını önerdi.

Burada söz konusu olan, orman alanlarının amacının değiştirilmesine ilişkin 73. maddesidir. Bu değişikliğe göre, yakılan ormanlar, belediyenin ihtiyacı doğrultusunda Bakanlar Kurulu kararı ve Belediye Meclisleri kararıyla değiştirildiği durumlar hariç, 20 yıl süreyle amacı değiştirilemez.

"Vızrajdane" milletvekili ve Meclis Tarım Komisyonu başkan yardımcısı Daniel Petrov, şunları paylaştı:

" Tarım arazilerinde fotovoltaik yapıldığında orman alanı, mera olmasına bakılmaksızın yatırım niyetinde, yatırımcıların aylık veya yıllık bazda şirkete giren tutarın belli bir yüzdesini üretilen elektrikten düşebilecekleri yazıyor.

Böylece bir  boşluk oluşuyor.

İşte bu 73. maddede boşluğu kapatma yönünde değişiklik yapıyoruz.

Eğer gerçekten fotovoltaik yapımı amacıyla kasıtlı olarak meydana gelen bu tür yangınlar varsa, kanundaki değişiklik kabul edilirse bunun ortaya çıkacağını düşünüyoruz. Gelecek yıl orman yangınlarının sayısı azalırsa, o zaman bu konuda üzerimize düşeni yapmış oluyoruz.”

Derleyen: Darina Grigorova

Kaynak: BNR Vidin Radyosu

Çeviri: Şevkiye Çakır

Foto: BTA, BGNES, BNR- Vidin