Yeni Maliye Bakanı Bakanı Temenujka Petkova bundan sayılı günler önce devletin maliye durumunun çok ağır olduğu açıklamasını yaptı. Bu açıklama, enflasyonun yıllık bazda yavaşladığı ve senenin başından itibaren Schengen sınırlarının kaldırılması olmak üzere az sayıdaki iyi haberlere gölge atarken yaşanan siyasi kriz sonucu 2025 Devlet Bütçesi’nin onaylanması askıya alındı. Geçici kabine tarafından hazırlanan bütçe tasarısını geri çekerek 14 Şubat’a kadar yeni teklifin sunulacağını bildiren yeni hükümet, bu arada devlet hazinesi için düşünülen sağaltım önlemlerini de açıklamalıdır.

Bütçe, harcama düzeyi ve gelir politikası konusu, iktidar ve muhalefet arasındaki tartışmanın kızışmasına yol açtı. Bu tartışma taraf olan sendikalar ise taslak bütçede açığın 18 milyar levadan GSYİH’nın yüzde 3’üne tekabül eden 12 milyar levaya düşürülmesi amaçlanırken cari yıl için gerçekçi gelir ve gider politikalarının belirtilmediğine işaret ettiler.

Zorunlu sigorta ilişkileri ve belirlenen parametreler konusunun belirsiz olması, gelir politikasının da net olmamasından dolayı endişeli olan “Podkrepa” Çalışma Konfederasyonu temsilcileri, bütçe teklifinin sunulacağı tarihin (14 Şubat) “gerginliğe yol açarak derinlemesine inceleme yapılması ve gerekçelendirilmiş görüşlerin hazırlanmasına imkan vermediği ve dolayısıyla hata ihtimalini artırdığını” öne sürdü.

Bulgaristan Bağımsız Sendikalar Konfederasyonu KNSB uzmanları ise maaşlarda en az yüzde 10 oranında zam getirilmesini sağlayacak ve ücret artışında garantili orta vade temposu temin ederek Bulgaristan’daki çalışma şartlarını diğer AB üyesi ülkelerindekilere yakınlaştıracak olan gelir politikasınınizlenmesinde ısrar ediyorlar. Bütçenin en kısa sürelerde görüşülmesi ve onaylanmasını şart koyan KNSB temsilciler, 2024 Gelir ve Giderler Yasası yürürlüğünün Mart ayının sonunda sona ereceğinin altını çizdi. “Bu durum otomatik olarak gider politikalarında durgunluğa yol açacak. Birçok sistemde ciddi gerinlik mevcut ve iktidarın optimal maaş artışı yönünde makul tutum izlemeleri son derece önemlidir” diyen KNSB Başkanı Plamen Dimitrov, şöyle devam etti:

"Süreler çok kısa, fakat sonuç itibari ile önemli olan politikalardır. 1 Ocak’tan itibaren herkes için en az yüzde 10’luk zam öngören gelir politikası garantilenebilir. Asgari maaş, yılın başından itibaren yüzde 15 oranında artarken, özel sektörde son 3 yılda maaşlara yıllık yüzde 13-14’lük zam getirilirken kamu sektöründeki artış, yüzde 8 ile 12 arasında kalıyor. En az yüzde 10’luk zam olmazsa eğer, kamu sektörü rekabet gücünü büyük ölçüde kaybederek büyük ihtimalle büyük kadro kaybına uğrayacak. Oysa biz gerek eğitimde, gerek sağlık hizmetlerinde, gerekse de sosyal hizmetlerde olsun kalite istiyoruz. Hükümet, istihdam ettiği kişilere ödediği ücret düzeyinin çalışma piyasasına uygun olmasını sağlayarak çalışanlara motivasyon vermek ve bu şekilde vatandaşların hizmet kalitesi beklentilerini karşılamakla yükümlüdür”.

KNSB, hayati önem taşıyan 20 temel ihtiyaç ürünü için düzenli olarak yaptığı tüketici fiyatları araştırmasına dayanarak Bulgaristan’da geçen yılda fiyatların yüzde 4,2 oranında arttığını duyurdu.

Yılın başında devlette yürütülen tartışmalardan biri, ekmek fiyatına ilişkindir. Pandemi döneminde ekmek üreticilerine destek tedbiri olarak sıfıra indirilen KDV matrahının 1 Ocak’tan itibaren yine yüzde 20’lik düzeye dönmesi, ekmeğin hissedilir ölçüde zamlanmasını beraberinde getirdi. Yüse 0’lık matrahın uygulandığı dönemde ekmek fiyatının yine de yüzde 4 oranında zamlandığına dikkat çeken Plamen Dimitrov, şunları da ekledi:

“Belli bir mal veya hizmet için KDV oranının düşürülmesinin fiyatın da düşmesine sebep olduğu iddiası, tamamen yanlıştır. Biz sendikalar her zaman KDV’nin düşürülmesine karşı çıktık, çünkü bu şekilde bütçeye girmeyen gelirler, bütçeye girseydi gider politikaları aracılığı ile ayrı ayrı üretici ile ürünlere, sosyal alana, sağlık ve eğitime destek için kullanılabilirdi”.

Bulgaristan, AB üyesi diğer devletler arasında çalışma ücretleri düzeyinin en düşük olduğu ülke olmaya devam ediyor. Aynı zamanda temel günlük yaşam mal ve ürünlerinin fiyatları bizde en yüksektir. KNSB, Bulgaristan’da en yoksul kesimin daha da hızlı tempo ile yoksullaşmaya devam ettiğinin alarmını veriyor. Asgari ücretliler ve düşük ile orta aylık alan emeklilerin geliri geçinmeleri için yetersiz kalıyor. Sendika örgütü tarafından yapılan hesaplamalara göre anne, baba ve çocuktan oluşan 3 kişilik bir ailenin asgari geliri 2650 leva olmalıdır. Oysa çalışan ebeveynlerin ücreti, şu an 1077 leva olan asgari maaşa yakın olursa ailenin geliri bu tutarın altında kalıyor. 800 levaya yakın aylık alan emeklilerin durumu da zor.

Sofya’da oturan bir emekli olan Anka Stoyanova, radyomuza konuşurken yılın başından bu yana fiyatlara zam geldiğinden yakındı.

"Bugün pazardan aldığım her şey, geçen yılki fiyatlara göre daha pahalıdır. Aldığım aylık büyük değil, orta düzeydedir. Günlük yaşam ihtiyaçlarımı şimdilik karşılayabiliyorum. Çocuklardan destek beklemiyor, iki ucu birbirine getirmeye gayret gösteriyorum. Başka sebepleri de olabilir, ama bence devletin durumundan esas siyasetçiler sorumludur. Gençler iyi olsun, yeter. Onların gelirine zam getirilsin de çocuklarına bakabilsinler. Biz emekliler ise mütevazı hayat sürmeye, tek başımıza idare etmeye alışığız.”

Yine başkent Sofya’da bulunan büyük pazar yerlerinden birinde pazarcılık yapan Tanya Vasileva da enflasyon ve fiyatlarda artış olduğunusöyledi:

"Hafta içinde sattığım mal karşılığı aldığım para ile borsadan hiçbir şey alamıyorum. İnsanların sıkıntıda olduğunu görüyorum, umarım olağan hükümetin kurulmasının ardından biraz olsun rahat nefes alacaklar”.

Çeviri: Tanya Blagova