Bulgaristan’ın kuzeydoğusunda lavanta hasadının önümüzdeki günlerde start alması beklenirken bazı çiftçiler mor çiçekleri tarlalardan toplamaya başladı bile.
Yıllar önce hem verimin, hem de yağ alım fiyatlarının yüksek olması yetiştiricilerin yüzünü güldürürken son dönemde izlenen fiyat düşüşü, lavanta ekili alanların azalmasında kilit etken oldu. Bundan 6 yıl evvel çiftçiler kilo üzerinden 250-280 levayı bulan fiyattan alıcı bulurken daha sonra ticarette yaşanan çöküşle son yıllarda fiyatlar 25-40 levaya düştü.
Lavanta yağı alım fiyatının düşük olması, küçük ölçekli üreticileri bu kültürü yetiştirirken inovasyonlar kullanmaya ve üretim döngüsünü kapatmaya itti.
BNR Şumen Radyosu’ndan Ayşe Latif, bu üreticilerden biri olan Monika Petrova ile söyleşti. Hazırladığı röportajı dikkatinize sunuyoruz.
Monika Petrova ve eşi artık 15 yıldır lavanta yetiştiriciliği yapıyorlar. Dobruca’da lavantacılığa ilk başlayanlar arasında yer alan aile, bu işi yaparken çoğunlukla yakınlarından yardım alıyor.
“Ailenin dışında işçi neredeyse istihdam etmiyoruz. Toplam 42 dekar lavanta yetiştiriyoruz. Tarlalarımızın büyüklüğü bu işe koyulduğumuzdan bu yana hiç değişmedi” diyen Monika, bu yıl biraz daha soğuk geçtiği için hasadın büyük ihtimalle Temmuz ayının ortasında başlayacağını ekledi.
Sevtopolis cinsi lavanta yetiştiriciliği ve çimlendirme yaptıklarını anlatan kadın, bu yıl verim beklentisini paylaşırken şöyle konuştu:
“Bu yıl hava şartları lavanta için elverişli oldu. Verimin iyi olması için hasattan önceki haftanın yağışsız olması önemli. Böyle giderse iyi verim alacağımızdan umutluyuz.”
Lavantanın donmayan ve ancak bir hafta ya da on gün süren sıcak hava olduğunda yeşillenen ve yaprak veren bir kültür olduğuna dikkat çeken Monika, kışın hava sıcaklığı sıfırın altında 20 dereceye inse bile lavantanın donmadığını, hatta kış mevsiminde Kasım ile Şubat ayları arasındaki dönemde dikildiğini anlattı.
Aslında lavantanın cinsi, verimi önemli ölçüde etkiler. Deneyimli yetiştiriciye göre aynı tarlada 3 veya 4 cins lavantanın bulunması ise her biri farklı dönemlerde çiçek açtığı için verime son derece kötü yansır.
Monika, tarlalar kazılırken ve hasat döneminde iş gücü istihdam ettiklerini, biçer döverle yapılan hasat işlemi her ne kadar mekanize olsa da gerek römorkta gerekse de yükleme sırasında işçilere ihtiyaç duyduklarını paylaştı ve gündelikçi bulmak kolay mı sorusu üzerine şöyle konuştu:
“Eskiden tarla çalışacak insan bulmak dada kolayken şimdi işçi bulmakta zorlanıyoruz. Çalışmak istemiyorlar. Yüksek gündelik istiyorlar. Biz birkaç yıldır aynı kişilerden hizmet alıyor ve memnun kalıyoruz”.
Tarımda hasat bitince çiftçilerin gündemine alınan mahsulün satışı konusu gelir. Kuzeydoğu Bulgaristan’da çalışan çiftçilerden alınan bilgiye göre geçen yılda dekar başına 400 ile 500 kilo arasında değişen miktarda lavanta çiçeği ve 5 ila 10 kilogram arasında lavanta yağı alındı. Beklentiler verimin bu yıl daha düşük olması yönündedir.
Tek bir cinsten lavanta yetiştiricliği yapan Monika’nın ailesi, dekar üzerinden 12 ile 14 kilogram arasında yağ elde etti ve sattı. Bu yıl alım fiyatlarında artış beklemediğini söyleyen kadın, şöyle devam etti:
“Son 5-6 yılda sadece Kavarna’da distilasyon yaptırıyoruz. Nispeten yeni ve son derece modern olan bu damıta tesisinde çok iyi teknolog çalışmaktadır. Daha önce damıtma işlemini Dobriç ve General Toşevo’da, hatta uzun yıllar önce Kazanlık’ta bile yaptırıyorduk. Eskiden lavanta ekili alanlar az olduğu için damıtım tesisi sahipleri, onları seçmemiz için bize neredeyse yalvarıyor, yol masrafımızı bile karşılıyorladı. ”
Sözüm ona “mor balon” patladiktan bu yana son birkaç yılda yaşanan en büyük sorun piyasa bulmak olurken Monika, alıcı bulmayı başardığını paylaştı:
“Yağımızı artık toptancılara vermiyor, alıcıları kendimiz buluyoruz. Ülkenin farklı yerlerinde düzenlenen fuarlara katılıyor, yetkili laboratuvarla çalışarak sertifikalı yağ satışa sunuyoruz” diyen Monika şöyle devam etti:
“Mor balon kendiliğinden patlamadi, bile bile patlatıldı. Lavanta 40,50, 60 veya 80 dekarlık alanda yani küçük çapta iş yapan çiftçilere mahsus bir kültür olurken binlerce dekarlık tarlaları bulunan kişilerin de bu işe girmeleri sonucu arz talebin kat kat üzerine çıkınca, ayrıca da alımda tekel olunca olacak olan buydu”.
Lavanta yağı piyasasında yaşanan kriz derinleşirken düşük alım fiyatları, ürünün maliyetine yakın veya altında kalan para karşılığı satılmasına yol açıyor. Bu durum arka arkaya birkaç yıldır kazanç elde edemeyen yetiştiricilerin umut ve hevesini söndürüyor.
Kaynak : BNR Şumen Radyosu
Söyleşi : Ayşe Latif
Çeviri : Tanya Blagova
Foto: Radyo Şumen, EPA/ BGNESYazar, şair ve düşünür Gülser Mazlum ’un “ Amerika’ya Gidiş ve Dönüş ” başlıklı kitabı baskıdan yeni çıktı. Gülser Mazlum, Deliorman’ın şirin Veselets köyünden dünyaya yelken açtı . Şumen Üniversitesi’nin Bulgar Dili ve Edebiyatı..
Bulgar istan’ın Avro Bölgesi’nin 21. üyesi olacağı ve 1 Ocak 2026 tarihinden sonra ülkemizde resmi para biriminin Avro olacağı, Leva (BGN) ile yapılan ödemelerin ise bu tarihten sonra daha bir ay boyunca devam edeceği resmi olarak teyit edildi...
Bulgaristan’da veterinerlik mesleğinin karşı karşıya olduğu ciddi kadro açığı, hem hayvan hem de insan sağlığı açısından ciddi anlamda olumsuz neticeler getirebilen krizin yaşanması ihtimalini beraberinde getiriyor. Bundan sayılı günler..
Yazar, şair ve düşünür Gülser Mazlum ’un “ Amerika’ya Gidiş ve Dönüş ” başlıklı kitabı baskıdan yeni çıktı. Gülser Mazlum, Deliorman’ın..