Zengin kültürüyle tarihte iz bırakan, ancak yazı dilini geliştiremeyen Traklar en önemli mesajlarını sanat yolu ile aktardılar. En gizemli miraslarından biri olan Letnitsa hazinesi ise gücün bir imtihan, bilgeliğin ise nihai amaç olduğu hükümdarların dünyasına ışık tutmaktadır. MÖ 385 ile 335 yıllar arasına ait olduğu değerlendirilen eşsiz hazine, dizgin ve göğüs kayışı ile birlikte at koşum donanımın parçaları olan gümüş ve yaldızlı gümüşten yapılmış 23 aplikasyondan oluşmaktadır. Bu zarif işlemelerin, MÖ 4. yüzyılda hüküm süren I. Kotis döneminde yaşamış biri Trak, diğeri Yunan olan iki usta tarafından yapıldığı düşünülmektedir.

Antik Trakların bu mesajı bize nasıl ulaştığı hikayesi de ilginçtir. 1964 yılında, sıradan bir günde Lovech’e bağlı Letnitsa köyü yakınlarında çalışan işçiler kazı yaparken henüz yarım metre derinlikte sert bir şeye vurdular. Ağzı aşağıya dönük bronz bir kaba ulaşan işçiler, Trak arkeolojisinin en önemli buluntularından birini gün yüzüne çıkardılar. Hazine ile ilgili efsaneler, yağmalanması ve ardından yerel yetkililer ve köylüler tarafından toplanması ile ilgili hadiseler bir film senaryosuna benzetilmektedir. Lovech Bölge Tarih Müzesi’nin baş küratörü Radoslav Gushterakliev şunları belirtti.

“Hazine, eskiden köy olan Letnitsa kasabası yakınlarında tesadüfen bulundu. Kazı yapan işçiler 50-60 cm derinlikte bronz bir kaba rastladi. Kısa sürede kap çıkarıldı, içeriği yere döküldü ve yağmalandı. Yerel yetkililer ve Lovech Müzesi'nden arkeolog Pavel Pavlov'un, Letnitsa sakinleri İvan Vasilev ve Dr. Georgi Nikolov'un yardımıyla, yağmalanan arkeolpjik buluntular toplandı ve Lovech Bölge Tarih Müzesi'nin antik koleksiyonuna teslim edildi.

Her zaman, Lovech ilinde veya ülkenin başka yerlerinde tesadüfen bulunan hazineler hakkında, bazen içinde mitolojik unsurlara rastlanan çeşitli hikayeler oldu.  Lovech veya ülkenin başka yerlerinde tesadüfen bulunan hazineler hakkında da farklı hikayeler var. Elbette, belki de kendileri için bir şeyler saklamış olan insanlar hakkında efsaneler de vardır.”

Antik süslemeler üzerinde, zırhlı gömlekler (küçük metal plakalardan oluşan eski zırh) dahil olmak üzere tam savaş donanımlı Trak atlıları tasvir edilmiştir. Hayvan aleminden dramatik sahneler de görüyoruz – iki ayının kavgası, bir kurdun geyiğe saldırması ve bir griffonun aslanla kapışması. Ancak bunlar sadece güzel süslemeler değildir. Yazılı dili olmayan Traklar için bu resimler, inançlarını aktarmanın veya soyluların önemini vurgulamak için tek yoldu.

 Gushterakliev'in de altını çizdiği gibi, Traklar altın ve gümüş aracılığıyla halkı saygı duymaya teşvik etmek amacıyla önemli bir mesaj iletiyorlardı.

 Peki, 21. yüzyılda yaşayan bizler bu mesajları nasıl yorumluyoruz?

Radoslav Gushterakliev’i dinleyelim:

"Öğrendiğimiz en önemli şey, bu dönemde antik Trakya'nın yönetim şeklidir. Bu aplikasyonlar, bir Trak soylusunun geçmesi gereken yolu göstermektedir. Soylu, mükemmelliğe ulaşmak için imtihanlar, adaklar ve ritüeller yoluyla belirli bilgileri aşamalı olarak edinmelidir. Bu yol, hükümdarın ülkesini yönetmeye hazırlanmasını simgelemektedir. Sekiz at başının birbirini kovaladığı yuvarlak bir aplikasyona göre bu döngü sekiz yıl sürer. Bu süre zarfında soylu, savaşmayı ve ülkesini savunmayı öğrenmek için çeşitli imtihanlardan ve ritüellerden geçer. Bu yolun sonunda, o “iktidar ve bilgeliğin sırlarına eren” mistik duruma ulaşır”.

Letnitsa hazinesi, toplandıktan ve muhafaza edildikten sonra, bin yıllık tarih mirasımızın gerçek elçisi olarak yurt dışına açıldı.

Radoslav Gushterkliev sözlerini şöyle tamamladı:

"Avrupa, Asiya ve Amerika’da sergilendi. 2023-2024 yıllarında ABD, Los Angeles’te, ardından Kuzey Makedonya’da tanıtıldı. 2015 yılında Paris’te Louvre Müzesi’nde de sergilendi.

Hazine, Sofya’da Ulusal Tarih Müzesi’nde görülebilir.

Çeviri: Ergül Bayraktar