Programi i ditës
Madhësia e tekstit
Radioja Kombëtare Bullgare © 2025 Të gjitha të drejtat janë të rezervuara

110 vjet nga shpërthimi i Kryengritjes së Ilindenit

Foto: vmro-varna.com
Sivjet mbushen 110 vjet nga shpërthimi i Kryengritjes së Ilindenit e cila është pika më e nxehtë e Lëvizjes Nacionalçlirimtare të bullgarëve në Maqedoni dhe Edrene. Pas Çlirimit të Bullgarisë nga zgjedhja osmane dhe sipas Traktatit të Berlinit (1878) këto territore mbetën nën pushtetin e Perandorisë Osmane. Pakënaqësia e popullit bullgar u shndërrua në luftë të organizuar, sidomos pasi u themelua Organizata e Brendshme Revolucionare Maqedonase në Selanik (1893). Më pas në Maqedoni dhe Edrene u përhapën rrethe revolucionarësh.

Kryengritja e Ilindenit shpërtheu më 2 gusht 1903, Ditën e Shën Ilisë nga mori edhe emrin. Fillimisht ngritën krye revolucionarët në vilajetin e Manastirit. Kryengritja arriti kulmin e saj kur u pushtua qyteti i Krushevës dhe u shpall Republika e Krushevës. Më 19 gusht, Ditën e Shpërfytyrimit të Zotit, kryengritja shpëreu në Edrene. Revolucionarët arritën të çlironin shumë vendbanime në rajonin e malit Stranxha, si dhe qytetet bregdetare Carevo dhe Ahtopol. Andej u shpall Republika e Stranxhës e cila ekzistoi 26 ditë. Në malet Rodope çetat arritën të aktivizoheshin dhe të stoponin armikun. Në vendbanimet e çliruara u shpall pushtet revolucionar e demokratik sipas shembullit të Republikës së Krushevës. Në shumë vende ushtria osmane asgjësoi pika të rëndësishme për nga strategjia.

Përballë popullsisë kryengritëse në Maqedoni dhe Edrene, Perandoria Osmane dërgoi 350 000 ushtarë të armatosur. Duke qenë me rrezik dështimi, shtabi i përgjithshëm i kryengritjes i kërkoi qeverisë bullgare ndihmë urgjente. Mirëpo, Bullgaria u paralajmërua nga Fuqitë e Mëdha se ndërhyrja e saj eventuale do të shkaktojë probleme për shtetin. Në fund të fundit, kryengritja u shtyp nga ushtria osmane në shtator.

Përfundimet e Kryengritjes së Ilindenit janë këto: në Maqedoni dhe Edrene u zhvilluan 239 beteja, ku morën pjesë 26 400 kryengritës. U vënë flakën 201 fshatrave, u shkatërruan tërësisht 12 400 shtëpi, u vranë 4 700 veta dhe pa strehim u gjetën 70 800. Kurse 30 000 u detyruan të largoheshin nga vendlindjet e tyre dhe të kërkonin strehim në Bullgari.

Kryengritja e Ilindenit ka rëndësi të madhe sepse ia tregoi Evropës se popullsia në Maqedoni dhe Edrene nuk do ta dhurojë më pushtetin osman dhe se do të vazhdojë më tej luftën e saj të së drejtës kombëtare.

Përgatiti në shqip: Anna Kapitanova
По публикацията работи: Veneta Pavllova


Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Më shumë nga rubrika

Projektim i një filmi shkencor-dokumentar me temë aviacionin për vizitorët e muzeut.

Aeroplanë, hidroplanë dhe ushqim kozmik – histori nga qielli të mbledhura në muzeun e aviacionit pranë Plovdivit

Që nga përpjekjet e para për të fluturuar me krahë të ndërtuara vetë që në shekullin e 19-të, deri te fluturimet e para luftarake në botë me qëllime zbulimi dhe bombardimi. Nga ulja e parë e suksesshme në histori e një aeroplani me motor të ndalur,..

botuar më 25-04-08 7.30.PD

Muzeu Arkeologjik i Burgasit tregon për llullat dhe duhanin në Bullgarinë mesjetare

Llulla nga fundi i shekullit XVII, nga shekulli XVIII dhe fillimi i shekullit XIX, si dhe tradita e kultivimit të duhanit në Bullgari, janë paraqitur në ekspozitën më të re të Muzeut Arkeologjik të Burgasit. "Këto lloj llullash gjenden shpesh në..

botuar më 25-04-05 8.30.PD

Kush është Marko Totev dhe pse emri i tij po bëhet një përkufizim për fat të keq dhe fatkeqësi?

Në Bullgari, kur flasim për një person me fat të keq, shpesh themi: "Oh, çfarë Marko Totev është!". Por kush është në të vërtetë Marko Totev dhe si u bë emri i tij një përkufizim i njohur për një njeri, fati i të cilit vazhdon të dështojë?..

botuar më 25-04-01 7.35.MD