Sipas astrologjisë kineze më 28 janar 2017 filloi viti i gjelit të zjarrtë dhe deri më 15 shkurt 2018 bota do të jetë nën shenjën e shpendit të kuq. Në përfytyrimet tradicionale të bullgarit gjeli lidhet shumë ngushtë me përfytyrimet për diellin. Në mendimin mitologjik gjeli është një simbol diellor. Ai lajmëron ardhjen e ditës së re, me fjalë të tjera lindjen e diellit.
Një simbol i shumëkuptimshëm. Nga njëra anë – fillimi mashkullor dhe aftësia për mbarsje, por dhe fillimi riprodhues i grave. Tradita të jepet gjel në mënyrë flijuese mund të sqarohet si një fillim i pjellorisë dhe posaçërisht të pjellorisë së mashkullit. Më e veçantë është rëndësia e gjelit së dasmës, i cili është njëkohësisht dhe simboli i gruas dhe i burrit. Në kulturën popullore lidhja gjel-grua afirmohet mjaftë, ornamenti i gjelit nëpër veshjet popullore të grave po kështu. Therja e gjelit gjatë festave të caktuara dhe traditave si një akt falënderimi po kështu lidhet me simbolikën shumëkuptimshme të gjelit. Sjellja e gjelit është një nga orientirët në mitologjinë popullore.
Therja e gjelit e cila bëhet nga gratë, nënat e djemve është një traditë për shëndet dhe pjellori të djemve. Zogu theret nga nëna ose nga djali i vogël i shtëpisë në pragun e derës së jashtme dhe gjaku derdhet përreth. Me gjak bëhet një kryq mbi fytyrën e djalit dhe të djemve të therë nëpër dyert e tjera të shtëpisë. Nga gjeli i cili është krejtësisht i zier u japin bashkë me kulaç të pjekur fëmijëve dhe fqinjëve. Mes disa grupeve të popullsisë tradita përfshin një tryezë të përbashkët në shtëpinë e gjyshes, e cila ka ndihmuar gjatë lindjes. Këtu të gjitha gratë si dhe gjyshja janë të veshura si nuse dhe mbajnë dhe pupla nga bishti i gjelit. Gratë e zbukurojnë gjyshen me vargje të punuara me lesh ngjyra-ngjyra, kokoshka, speca të kuqe, lule – kryen të njëjtat rite si në Ditën e Gjyshes, të shoqëruar me shumë hare.
Dita e Gjelit është një festë burrash. Therja e gjelit bëhet për shëndetin dhe stimulimin e pjellorisë së djemve. Në disa krahina shpendi i cili është i caktuar për t’u therur është me ngjyra të shumta ose është pule, me fjalë të tjera – veprimet janë të adresuara edhe drejt vajzave. Në disa vende gatuhet edhe lakror. Mirëpo pjesa dërmuese e ritit janë këngët kushtuara djemve dhe mundësisë së tyre në të ardhmen vetë ata të krijojnë një gjeneratë të fortë.
Përgatiti në shqip: Nataniela Vasileva
Sallata bullgare “Shopska” ka fituar një vend ndër 24 sallatat më të mira në botë sipas një renditjeje të re të publikuar nga CNN, raportoi BGNES. Pjata e freskët, е ngjyrshme dhe e dashur në të gjithë Evropën Juglindore, zuri vendin e saj të merituar..
Ushqimi ritual është pjesë e pandashme nga sistemi ritual i bullgarit. E në kalendarin e fshatit bullgar më shumë se një shekull më parë, ushqimi me mish ka qenë rrallë, në përgjithësi 4-5 herë në vit – Krishtlindje, Shën Gjergji, Shën Pjetër dhe peshku..
Në jug nga Ivajllovgrad hasim një nga vendet më të çuditshme në Bullgari – mirë se vini në Mandricë! I themeluar në shekullin e 17-të nga të shpërngulurit shqiptarë, ky fshat i vogël në Rodope ka ruajtur jo vetëm gjuhën, por edhe ndërtesat e larta..
Mot i kthjellët