Vidin ili Makreş Belediyesinin Tolovitsa köyü hakkında en eski bilgilere, Osmanlı dönemine ait 1454 - 1455 tarihli Vidin Şer'iyye sicillerinde rastlanmaktadır.

Bugün köyde 30 kişi yaşıyor. Köy nufusa az da ol, köye her gün otobüs var, çünkü öğretmen ve çalışanlar Makreş ve Rakovitsa köylerine işe gidiyor. Ancak cep telefonu şebekesinin çekmediği için köyün dış dünya ile bağlantısı kesilmiş bulunuyor. 

Burada yaşayanlarının birçoğunun 70 yaşının üzerinde olmasından dolayı telefon şebekesine herkesin büyük ihtiyacı var, gerek çocuk ve torunlarıyla konuşabilmek, gerekse de doktor çağırmak için. 

Tolovitsa köyü, her yıl yurt içi ve yurtdışından binlerce ziyaretiçiyi ağırlayan “Rabişkoto ezero” ve hemen yakınındaki “Magurata” mağarasından 1 km mesafede bulunuyor. 

Gitgide ıssızlaşan evler otlara, çalılara ve ağaçlara teslim oluyor. Doğa yavaş yavaş köyü etkisi altına alıyor. Sokakların, ağaç, çalı ve otlardan temizlenmesi için köylüler Makreş belediyesine bel bağlıyor. 

Tolovitsa köyü muhtar vekili Violeta Stoyanova şunları paylaşıyor: 

"Dört yıldan bu yana muhtar vekili görevini yapıyorum...artık yaşım ilerledi, ama daha genç biri yok. Köyümüzde iş yerleri az-burada muhtarlıkta, gölde ve pompa istasyonunda iş var...eskiden köyde 120 evde 700 kişi yaşıyordu, şimdi ise ancak 30-40 kişi kaldık. Ev var, ama bu evlerde yaşayacak insan yok. Toprak kayması nedeniyle evlerin duvarları çatlıyor. Köyümüzdeki halk kültürevine bir el attık, yavaş yavaş tadilata başladık. Genelde yortularda bir araya geliyoruz. 24 Mayıs’ta köy şenlikleri oluyor, çocuklar bizi şenlendiriyor, köyümüz müzik sesiyle yankılanıyor. " 

“Tolovitsa köyünün Rabişa Gölüne ve “Magurata” mağarasına yakınlığı, büyük şehrin kargaşasından ve otobanların gürültüsünden uzak olduğundan dolayı buradaki hava çok temiz, gelen burada huzur buluyor” diye belirtiyor Violeta Stoyanova ve şunları ekliyor: 

“Köyümüz güzel, sakin, gölün yakınlığı ise bize öncelik kazandırıyor. Çocuklar, güzel gölden dolayı burasını tercih ediyorlar. Sofyalılar ise Cumartesi ve Pazar günleri köye dönüyor..Hafta sonları çadırlar açılıyor göl kenarında.” 

Biraz önce de dediğimiz gibi, köyde kala kala yaşlılar kalmış. Herkesin küçük bahçesi ve tavuğu ve kazı var, ancak yaşın ilerlemesi de herşeyi etkiliyor: 

"İnsanlar neredeyse hiç birşey ile uğraşmıyor. Köyde sadece 2 eşek ve 1 at kaldı. Ev var, ama çoğu terkedilmiş, duvarları çatlamış. Talep var, ancak gelenler sağlam ev arıyor, kimse tadilat yapmak istemiyor, çünkü çok pahalı...Ev fiyatları 2-3 bin leva arasında, ama kimse evini satmak istemiyor, çünkü çocuklarının, torunlarının günün birinde baba ocağına geri döneceğini umuyor.

Yollarımızın temizlenmesi, otların biçilmesi, büyüyen çalıların kesilmesi için Makreş Belediye Başkanı belediyede çalışanları gönderiyor. Yolların tamir edilmesini bekliyoruz. Köyde elektrikler, telefonlar kesilince beni arıyorlar. İnternetimiz yok, ceptelefon şebekesiçekmiyor...” 

Köye doktor gelmiyor, köylüler Vidin il merkezine doktorun ağına gidiyor. Tüm ilaçlarını, alış verişini oradan yapıyor. 

Tarla sahipleri, tarlarını kiraya vermiş ve yılda dekar başına 40 leva kira parası/renta alıyor. 

Tolovitsa köyünde herkes Çarşambayı bekliyor, çünkü ekmek Çarşamba günü geliyor köye, gazete ve mektuplar Çarşamba günü getiriliyor postaneye, emekli maaşları da Çarşamba günü ödeniyor.

Köyde 8 kişi, emekliler gazetesine ve magazin gazetelerinevabone olmuş. Posta çalışanı Mariana anlatıyor: 

"İnsanlar magazin gazetelerine abone oluyor, dedikodulardan dolayı, çünkü burada hayat yok, eğlence yok ve canları sıkılıyor. Köyün küçük olmasından dolayı, herangi bir proje için elverişli değil. Burada tek sorun insanların olmaması, insanların olması için iş yerleri lazım, oysa iş yok. Demek ki, iş yerlerin açılması lazım, ki insanlar geri gelsin...” 

Kaynak: Vidin Radyosu, Nedka Lilova 

Çeviri: Şevkiye Çakır