"Tingull i natyrshëm, ornamentikë e vështirë dhe e përsosur, stil i jashtëzakonshëm. Ajo na prezantonte në mënyrën më të mirë stilin e të kënduarit të Stranxhës” – kështu folkloristja Maria Kuteva shpreh admirimin e vet nga Komnia Stoianova, me të cilën ka punuar vite me radhë në Ansamblin Folklorik Kombëtar “Filip Kutev”. Arti i këngëtares së njohur vlerësohet lart edhe sot e kësaj dite, konsiderohet si shembull i të kënduarit dhe i repertorit arkaik të Stranxhës.

Këngëtarja ka lindur në fshatin e Stranxhës Draçevo (afër qytetit Sredec, Bullgari Juglindore), është trashëgimtare e dy fiseve muzikore, është rritur duke dëgjuar këngë popullore bullgare.

Që si nxënëse në shkollën fillestare ka marrë pjesë në festat shkollore duke interpretuar këngët e saj të dashura të ngadalta. Në vitin 1951 në Festivalin Folklorik të Rrethit të Burgasit ishte klasifikuar në vend të parë. Zëri i saj delikat tërheq vëmendjen e publikut. “Një zë i cili shtrihet në shpirt...” Kështu këngëtarja e madhe folklorike Magda Pushkarova e ka mbajtur mend takimin e saj të parë me shoqen e saj të ardhshme, takim ky që është zhvilluar pak para pjesëmarrjes së Komnias në festivalin e njëjtë. Këngëtarja tashmë e njohur i ka inspiruar kurajë vajzës së turpshme. Komnia jo vetëm se ka qenë fituese, por ka marrë ftesë personale nga Filip Kutev (kryetari i jurisë) për t’u përfshirë në ansamblin e porsaformuar për këngë dhe valle popullore – Sofje. Në vitin 1953 ajo u bë një prej këngëtareve të tij, duke lërë “gjurmën e Straxhës” në interpretimet e ansamblit.

Të njëjtin vit ajo fitoi çmimin e parë në Festivalin Rinor Ndërkombëtar në Bukuresht. Bashkë me Ansamblin, por edhe si një interpretuese solo Komnia ka dhënë një sërë koncertesh te ne dhe nëpër botë. Në repertorin e saj ka 250 këngë nga rajoni i Stranxhës, një pjesë e madhe prej të cilave ruhen në fondin e BNR-së. Georgi Draganov, autor i librit për jetën dhe krijimtarinë e saj, na kujton për magjinë e jetës patriarkale – burim i urtësisë dhe i këngëve të trashëguara nga këngëtarja e madhe e Stranxhës:

“Shtëpia jonë ishte 200 metra larg Komnias. Pasi e hapja dritaren unë e dëgjoja dhe e shihja. Kështu i dëgjoja këngët e saj. Po mbaj mend se afër shtëpisë së tyre kishte ndeja, gratë punonin dhe ajo gjithmonë këndonte. Ajo vazhdonte të këndonte edhe kur i çonte kuajt për të pirë ujë, duke u kthyer përsëri këndonte. Babai im gjithashtu këndonte shumë, nga ai e trashëgova dashurinë ndaj folklorit, por duke e dëgjuar Komnian kjo dashuri u forcua edhe më shumë. Në librin për të publikova 110 këngë. E di tërë repertorin e saj.

Para pak kohe vajza ime fitoi çmimin e madh për këndim që mban emrin e Komnia Stoianovës. Atëherë zhvillohej në fshatin tonë, pas kësaj u transferua në qytetin Sredec me emrin “Kurora folklorike”. Që të inkurajojë interpretuesit e rinjtë cilët i ndjekin hapat e këngëtares së madhe, festivali shpalli çmimin “Komnia Stoianova” – për interpretim më të mirë të një kënge nga repertori i saj. Bëra shumë punë për botimin e librit tim. Prezantova ekzemplare në Shkollën Kombëtare për Arte Folklorike në Kotell. Para se të ndahet nga jeta këngëtarja ka realizuar incizimet e saj të fundit në këtë shkollë, me ekipin e Radios Stara Zagora – radioja e njëjtë, në të cilën Komnia ka incizuar këngët e saj të para. Shpresoj që njerëzit e rinj të kërkojnë dhe ta lexojnë për të. Është me rëndësi që brezi i ardhshëm të mos i harrojë këngët e saj.

Përgatiti në shqip: Vesella Mançeva